|
Dekabrın 27-də Təhsil Nazirliyində İnternet
texnologiyaları əsasında yaradılmış Elektron
Peşə Təhsili Sisteminin təqdimatı keçirildi.
Layihənin meneceri, "Bakı" nəşriyyatının
direktoru, fizika-riyaziyyat elmləri namizədi
Zaur İsayev əməkdaşımıza bu barədə məlumat
verərək demişdir:
 -
Təqdim etdiyimiz layihə Azərbaycan Respublikası
Prezidenti cənab İlham Əliyevin Sərəncamı ilə
təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasında
texniki peşə təhsilinin inkişafı üzrə Dövlət
Proqramı (2007-2012-ci illər)" çərçivəsində
hazırlanmışdır. Bu məqsədlə 2009-cu ildə
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi ilə
"Bakı" nəşriyyatı arasında 8 adda dərsliyin
nəşri, çapı və eləcə də onların elektron
versiyalarının hazırlanması barədə müqavilə
imzalanmışdır.
Artıq həmin dərsliklər hazırlanmış və ilk
peşə-ixtisas təhsili müəssisələrinə
paylanılmışdır.
Müqaviləyə əsasən, biz dərsliklərin elektron
versiyasını İnternetdə yerləşdirməli idik. Lakin
müqavilənin icrası istiqamətində görüləcək
işləri planlaşdırmaq üçün dünyada analoji
resursları təhlil etmək və peşə təhsilinin
inkişaf istiqamətlərini müəyyənləşdirmək
qərarına gəldik. Bununla bağlı Cənubi Koreya,
İngiltərə, Rusiya Federasiyasında uyğun
resurslarla tanış olduq. Təhsil Nazirliyinin
Texniki peşə təhsili şöbəsinin müdiri Namiq
Məmmədovla dəfələrlə keçirilən müzakirələrdən
sonra qərara gəldik ki, elektron resursların
hazırlanması ilə kifayətlənmək olmaz.
Qarşımıza daha perspektivli və daha qlobal bir
məqsəd qoyduq. Biz sadəcə elektron resursların
hazırlanmasını deyil, bütün bu resursları özündə
cəmləşdirən Distant Peşə Təhsili Sisteminin
konsepsiyasını hazırlayıb onun texnoloji həllini
təklif etdik.
 Dünyada
bu istiqamətdə gedən proseslər onu göstərir ki,
müxtəlif ölkələr tez və ya gec distant təhsil
sisteminə keçməlidir. İnternet texnologiyaları
sürətlə inkişaf etdikcə və İnternet şəbəkəsi
genişləndikcə təhsilin bu növünün imkanları da
genişlənir. İnternet vasitəsilə distant təhsil
təhsilin elə növüdür ki, tədris materiallarının
çox böyük hissəsinin ötürülməsi və müəllimlə
ünsiyyət əsas etibarilə, İnternet
texnologiyalarından istifadə edilməklə həyata
keçirilir. Respublikamızda bu sahədə gedən
inkişafı nəzərə alaraq qarşımıza aşağıdakı
məqsədləri qoyduq:
1. Azərbaycanda texniki peşə təhsilinin
məzmununun yeniləşdirilməsi istiqamətində
şagird, tələbə və müxtəlif sosial təbəqələrin
nümayəndələrinə İnternet texnologiyaları
vasitəsilə distant (məsafədən) peşə hazırlığı və
ixtisasartırma fəaliyyəti imkanı yaratmaq.
2. Əlavə peşə və qeyri-formal təhsil almaq üçün
texniki bazanı formalaşdırmaq.
3. İKT-nin tətbiqi ilə peşə təhsili
müəssisəsində kadr hazırlığı səviyyəsini
artırmaq.
4. Ənənəvi üsullarla yanaşı, onlayn testləşdirmə
vasitəsilə bilik və bacarıqları qiymətləndirmək.
5. Valideyn, müəllim və məktəb rəhbərliyinin
elektron monitorinq sistemi vasitəsilə tədris
prosesinin vəziyyəti haqqında operativ məlumat
əldə etməsi. Bazada saxlanılmış bu nəticələr
gələcəkdə işəgötürənə namizəd haqqında ətraflı
məlumat əldə etmək imkanı da verə bilər.
6. Distant Peşə Təhsili Sistemi üçün ilkin
bazanı yaratmaq, vətəndaşların fasiləsiz və
ömürboyu "məsafədən təhsilalma" imkanlarını
genişləndirmək - açıq peşə təhsil sistemini
formalaşdırmaq.
 Bütün
bunlar Təhsil Nazirliyinin Texniki peşə təhsili
şöbəsi ilə birgə hazırladığımız strateji
hədəflərdir. Əslində, bu məqsədlərə nail olmaq
tək bir təşkilatın fəaliyyəti ilə mümkün deyil
və bu istiqamətdə Təhsil Nazirliyinin müvafiq
şöbələri müxtəlif yerli və xarici təşkilatlarla
sistemli olaraq əməkdaşlıq edirlər. Biz isə,
sadəcə olaraq, bu məqsədlərə çatmaq üçün ilk
addımları atdıq və Distant Peşə Təhsili
Sisteminin ilkin versiyasını İnternetdə
yerləşdirdik. Bu sistem daim işləməli və
təkmilləşdirilməlidir. Onu da qeyd edim ki, bu
sistem dünyada mövcud olan müxtəlif platformalar
əsasında deyil, öz proqramçılarımız tərəfindən
hazırlanmış və müəlliflik hüququ "Bakı"
nəşriyyatına məxsus olan proqram təminatı
əsasında yaradılmışdır.
Hər bir platformanın öz üstün cəhətləri var. İşə
başlamazdan qabaq çox platformalar öyrənilərək
təhlil edilib. Bizim sistem həm peşə təhsili
sisteminin iştirakçıları üçün xüsusi formal
təhsil imkanları verir, həm də cəmiyyətin bütün
üzvləri üçün açıqdır. Sistem peşə təhsilinin
xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla yaradılmışdır.
Bu sistemdən istifadə imkanlarına görə
təhsilalanlar dörd əsas qrupa ayrılıb:
1. Texniki peşə məktəblərində təhsil alan
şagirdlər;
 2.
Bu və ya digər peşə ilə bağlı sistemləşdirilmiş
biliklər əldə etmək istəyən, heç bir yaş
məhdudiyyəti qoyulmayan, işdən ayrılmamaqla
qeyri-formal təhsil və ya əlavə peşə təhsili
almaq istəyən şəxslər;
3. İxtisasartırmaya ehtiyacı olan şəxslər
(mühəndis-pedaqoji heyət, işçilər və s.);
4. Gündəlik məişət işlərində sistemin məlumat
bazasından yararlanmaq istəyən istənilən
şəxslər.
Sistemin öz məlumat bazası vardır ki, bu bazada
müxtəlif mətnlər, videomateriallar, trenajorlar,
uyğun saytlara keçidlər və digər informasiyalar
yerləşdirilmişdir.
Bazada müəllimlər, yaxud da mütəxəssislər
tərəfindən müxtəlif xarakterli məlumatlar
yerləşdirilə bilər:
- respublika üzrə peşə təhsil ixtisasları;
- peşə təhsili müəssisələri bazası-onların
ünvanları, direktoru, tədris olunan ixtisaslar,
qəbul planları, müəllimlər, qruplar və s.;
- müəllimlər bazası;
- şagirdlər bazası;
- elektron nəşrlər-kitabxana;
- elektron testlər;
- dərs cədvəlləri;
- elektron jurnallar;
- bildirişlər;
- elanlar;
- elektron məktublar;
- imtahan nəticələri
və s. Hər bir iştirakçının statusuna görə bu
informasiyalardan istifadə etmək hüququ vardır.
Elektron nəşrlərdən isə bütün istifadəçilər
yararlana bilər.
 Kitabxanada
İnternet texnologiyalarına əsaslanan multimedia
vəsaitləri, həmçinin mühazirələr, videodərslər,
3 ölçülü və adi trenajor kompleksləri,
interaktiv tapşırıqlar, testlər, tematik
müzakirələr və digər vəsaitlər yerləşdiriləcək.
Müəllimlər üçün xüsusi test konstruktoru
yaradılmışdır ki, burada testləri yaratmaq üçün
bütün imkanlar vardır. Testlər test
konstruktorunda yaradılır. Bunun üçün testlərin
mətnini, düstur və şəkilləri daxil etmək üçün
xüsusi redaktor hazırlanmışdır.
Testlər sistemə fənlər və kitabdakı mövzular
üzrə, testin növü, çətinlik dərəcəsi, bir
sözlə, müasir testologiya elminin bugünkü
tələblərinə uyğun olaraq müxtəlif parametrlər
nəzərə alınmaqla daxil edilir. Müəllim
qiymətləndirmə növünə uyğun olaraq (diaqnostik,
formativ, yaxud summativ) testləri
müəyyənləşdirib onlayn imtahan keçirmək imkanına
malikdir. Şagirdlər və kənar istifadəçilər isə
istənilən fənn və mövzular üzrə özlərini sınamaq
məqsədilə onlayn sınaq imtahanları verə və
dərhal da onların nəticələri ilə tanış ola
bilərlər. Bunun üçün heç bir texniki vasitə
tələb olunmur. Sadəcə olaraq, İnternet
şəbəkəsinə qoşulmuş kompüterin olması
kifayətdir.
Verilmiş imtahanın nəticələri cədvəl və
diaqramlar şəklində imtahan verənin bazasında
saxlanılır. Müəllim və təhsilin idarə edilməsinə
məsul şəxslər imtahan nəticələri əsasında onlayn
monitorinq keçirə bilirlər. Keçmiş imtahanların
məlumat bazasında saxlanılmış nəticələrinə görə
isə təlim nəticələrinin dəyişmə dinamikasını
əyani olaraq dərhal izləmək mümkündür. Bu
dinamikanı bütün respublika, rayon, məktəb, qrup
və hətta ayrı-ayrı şagirdlər üzrə də müşahidə
etmək olar. Nəticədə daha çox diqqət yetirilməsi
tələb olunan sahələri müəyyənləşdirib təhsilin
ümumi keyfiyyətinin yüksəldilməsinə
istiqamətlənmiş tədbirlər planını hazırlamaq
olar.
 Multimedia
və digər tədris vəsaitləri təcrid olunmuş halda
deyil, digər tədris texnologiyaları ilə
inteqrativ olaraq istifadə olunmalıdır. Müasir
pedaqogikada pedaqoji məqsədlər taksonomiyası
adlanan müxtəlif təhsil texnologiyaları
mövcuddur. Onlardan ən məşhurları Blum, Kratvol,
Maksimova və digər alimlərin modelləridir.
Məsələn, Maksimova tədris materiallarının
mənimsənilməsinin dörd səviyyəsini göstərir:
öyrənmə, yadda saxlama, anlama və tətbiqetmə.
Peşə təhsilində isə anlama və tətbiqetmə
mərhələləri istehsalat təliminin vasitəsilə
təkmilləşdirilir. Bizim təklif etdiyimiz
elektron vəsaitlər yadda saxlama və anlama
mərhələlərinin daha mükəmməl olaraq
reallaşmasına xidmət edir. Təbii ki, bu
vəsaitlər virtual olmayan maddi məhsul
istehsalına yönəlmiş təlimi heç cür əvəz edə
bilməz. Bu vəsaitlər nəzəri biliklərin daha
dərindən mənimsənilməsinə və başa düşülməsinə
xidmət edir.
Distant Peşə Təhsili Sistemi, ilk növbədə,
aşağıdakı imkanları verə bilər:
- elektron nəşrlərdən istifadə etmək imkanı;
- peşə məktəbi şagirdləri və digər sosial
təbəqələrin distant peşə təhsili almaq imkanı;
- İKT-nin tətbiqi ilə peşə təhsili müəssisəsində
kadr hazırlığı səviyyəsini artırmaq imkanı;
 -
cəmiyyətin bütün üzvlərinin müxtəlif peşələrə
aid məlumat - sorğu bazasından yararlanmaq
imkanı;
- onlayn qiymətləndirmə və elektron monitorinq
sistemi;
- açıq peşə təhsili sisteminin bazasının
formalaşdırılması və nəhayət, hüquqi baza təmin
olunarsa, distant təhsil vasitəsilə müvafiq
diplom və sertifikatların verilməsi imkanı.
Biz hesab edirik ki, belə layihələr cəmiyyətdə
peşə təhsilinin nüfuzunun artırılmasına xidmət
edir. Təsadüfi deyil ki, dünyanın ən inkişaf
etmiş ölkələri peşə təhsilinə çox əhəmiyyət
verir. Bizim ölkəmizdə də son illər mühüm
tədbirlər həyata keçirilir və təqdim olunan
layihə bu istiqamətdə atılmış addımlardandır.
Hicran ƏKBƏROVA |
