|
Xəbər verdiyimiz kimi, martın 10-da Təhsil
Nazirliyində növbəti kollegiya iclası keçirilib.
"Ali təhsildə yeni maliyyələşmə mexanizminin
tətbiqi ilə bağlı mövcud vəziyyət, ilkin
nəticələr və təkliflər" mövzusunda məsələnin
müzakirə olunduğu iclasda Azərbaycan
Respublikasının maliyyə naziri Samir Şərifov,
Nazirlər Kabinetindən, digər dövlət
qurumlarından nümayəndələr, Təhsil Nazirliyinin
şöbə müdirləri, ali məktəblərin rektorları
iştirak edirdilər.
 İclası
təhsil naziri, kollegiyanın sədri Misir Mərdanov
açaraq müvafiq dövlət qurumlarından dəvət
olunmuş qonaqları və ali məktəb rektorlarını
salamlayıb, aktual və vacib bir məsələnin
müzakirəsinə yığışdıqlarını bildirdi.
Sonra təhsil naziri "Ali təhsildə yeni
maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi ilə bağlı
mövcud vəziyyət, ilkin nəticələr və təkliflər"
mövzusunda məruzə-təqdimatla çıxış etdi.
Təhsil naziri iclas iştirakçılarının diqqətini
öncə ali təhsildə yeni maliyyələşmə mexanizminin
tətbiqi ilə əlaqədar görülmüş işlərə cəlb edərək
bildirdi ki, Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin "Ali təhsil müəssisələrində yeni
maliyyələşmə mexanizminin tətbiq edilməsi barədə"
10 fevral 2010-cu il tarixli Fərmanına əsasən
2010-2011-ci tədris ilindən ölkəmizin ali təhsil
müəssisələrində dövlət büdcəsinin vəsaiti
hesabına maliyyələşdirmənin dövlət sifarişi
əsasında adambaşına maliyyələşmə prinsipi
əsasında həyata keçirilməsinə başlanılmışdır.
Ali təhsildə yeni maliyyələşmə mexanizminin
tətbiqi ilə əlaqədar Təhsil, Maliyyə, İqtisadi
İnkişaf nazirliklərinin müvafiq əməkdaşları ilə
birlikdə müzakirələr aparılmış, normativ
sənədlər hazırlanmışdır. Nazirlər Kabinetinin
"Ali təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiq edilməsi haqqında" 25 iyun
2010-cu il tarixli 120 nömrəli qərarı qəbul
olunmuş, ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə dövlət
sifarişi ilə ali təhsil müəssisələrinin
bakalavriat və magistratura səviyyələrində hər
bir təhsilalana düşən təhsil xərclərinin miqdarı
müəyyənləşdirilmiş, habelə dövlət sifarişi ilə
ali təhsil müəssisələrinin bakalavriat və
magistratura səviyyələrində kadr hazırlığının
maliyyələşdirilməsi qaydaları təsdiq edilmişdir.
Təhsil naziri xatırlatdı ki, 2010-2011-ci tədris
ilindən başlayaraq dövlət və özəl ali təhsil
müəssisələrində dövlət büdcəsinin vəsaiti
hesabına maliyyələşdirmə dövlət sifarişi
əsasında həyata keçirilir. Ölkədəki 51 ali
təhsil müəssisəsindən 35-i dövlət sifarişinin
yerinə yetirilməsində iştirak etmişdir ki,
onlardan da 27-si dövlət, 8-i isə özəl ali
təhsil müəssisəsidir. 2-si dövlət, 7-si xüsusi
təyinatlı, 7-si də özəl olmaqla 16 ali məktəb
dövlət sifarişinin yerinə yetirilməsində iştirak
etməmişdir.
Sonra nazir bəzi statistik rəqəmləri diqqətə
çatdıraraq qeyd etdi ki, ali təhsilin
bakalavriat səviyyəsində dövlət sifarişi üzrə
təsdiq edilmiş qəbul planı 10529 nəfər olduğu
halda dövlət sifarişi üzrə müvafiq ixtisaslara
faktiki qəbul 9788 nəfər təşkil etmiş, nəticədə
dövlət sifarişi 741 nəfər kəsirlə yerinə
yetirilmişdir. Hazırda ali məktəblərə qəbul
olunan 27612 tələbədən 9788 nəfəri (35,4%)
dövlət sifarişi ilə, 17824 nəfəri (64,6%)
ödənişli əsaslarla təhsil alır.
Magistratura səviyyəsində dövlət sifarişi üzrə
təsdiq edilmiş qəbul planı 2070 nəfər olduğu
halda faktik qəbul 1125 nəfər təşkil etmiş,
nəticədə dövlət sifarişi 945 nəfər kəsirlə
yerinə yetirilmişdir.
Məsələnin daim gündəmdə saxlandığını vurğulayan
nazir 2010-cu il oktyabrın 22-də təhsil, maliyyə,
iqtisadi inkişaf nazirlərinin, TQDK sədrinin,
Nazirlər Kabinetinin şöbə müdirinin və ali
məktəb rektorlarının iştirakı ilə kollegiya
iclasının, dekabrın 3-də isə Maliyyə
Nazirliyinin məsul əməkdaşlarının iştirakı ilə
ali məktəblərin baş mühasiblərinin seminar-müşavirəsinin
keçirildiyini bildirdi. Qeyd etdi ki, dövlət
sifarişinin yerinə yetirilməsində iştirak edən
ali məktəblərlə Təhsil Nazirliyi, həmçinin ali
məktəblərlə tələbələr arasında müvafiq
müqavilələr bağlanmışdır.
2010-cu ildə dövlət sifarişi üzrə kadr
hazırlığının dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına
maliyyələşdirilməsi məqsədi ilə Maliyyə
Nazirliyi tərəfindən Təhsil Nazirliyinə 6 milyon
81 min 933 manat məbləğində vəsait ayrılmış,
həmin vəsait təsdiq edilmiş bölgüyə uyğun olaraq
33 ali məktəbin hesabına köçürülmüşdür.
2010-2011-ci tədris ilində dövlət sifarişi üzrə
ali təhsil müəssisələrinin I kurs bakalavriat və
magistratura səviyyələrinə qəbul olmuş
tələbələrin təhsili ilə bağlı xərclərin
maliyyələşdirilməsi üçün 2011-ci ilin sonunadək
tələb olunan 18 milyon 245 min 800 manat
vəsaitin ali məktəblər üzrə bölgüsü Maliyyə
Nazirliyi tərəfindən təsdiq olunmuş və icra üçün
Təhsil Nazirliyinə göndərilmişdir.
2011-ci ilin I yarımili üçün ayrılmış və ümumi
məbləği 9 milyon 122 min 900 manat olan vəsait
də 33 ali məktəbin hesabına köçürülmüş, Maliyyə,
İqtisadi İnkişaf, Təhsil nazirliklərinin, Tələbə
Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının məsul
əməkdaşları və digər aidiyyəti şəxslər daxil
olmaqla 13 nəfərdən ibarət işçi qrupu
yaradılmışdır.
Sonra təhsil naziri kollegiya iclasının
iştirakçılarını əldə olunan ilkin nəticələrlə
tanış edərək bildirdi ki, yeni maliyyə
mexanizminin tətbiqi nəticəsində mülkiyyət
formasından və tabeçiliyindən asılı olmayaraq
bütün ali məktəblərin dövlət sifarişi üzrə kadr
hazırlığında iştirakı üçün bərabər imkanlar
yaradılmış, abituriyentlərin, həmçinin dövlət
sifarişi üzrə qəbul olmuş tələbələrin seçim
imkanları artırılmışdır. Nazirin sözlərinə görə,
ən mühüm nəticələrdən biri dövlət sifarişi üzrə
kadr hazırlığının yerinə yetirilməsi üçün ali
məktəblərə vəsaitin ayrı-ayrı xərc maddələri ilə
deyil, bir xərc maddəsi ilə ayrılmasıdır ki, bu
da vəsaitlərin xərclənməsində ali məktəblərin
səlahiyyətlərini artırmışdır.
Nazir eyni zamanda qeyd etdi ki, dövlət ali
məktəblərinə əvvəlki illərdə dövlət hesabına
qəbul olmuş və II, III, IV kurslarda bakalavriat
və magistratura səviyyələrində təhsil alan
tələbələrin xərclərinin ödənilməsi məqsədi ilə
2011-ci il üçün nəzərdə tutulan vəsait 4 xərc
maddəsi üzrə ("Ştatda olan işçilərin əməkhaqqı",
"Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna ayırmalar", "Sair
xərclər" və "Bank xərcləri")
proqnozlaşdırılmışdır.
Təhsil naziri dövlət sifarişi üzrə kadr
hazırlığının yerinə yetirilməsi üçün 2010-cu
ilin sentyabr-dekabr ayları üzrə dövlət ali
təhsil müəssisələrinə ayrılmış vəsaitin Maliyyə
Nazirliyinin müvafiq əmrinə əsasən ilin sonunda
dövlət büdcəsinə silinməyib növbəti ilə
keçirilməsini də ən mühüm nəticələrdən biri kimi
dəyərləndirdi. Bildirdi ki, 2010-2011-ci tədris
ilində dövlət ali məktəblərinə ödənişli
əsaslarla qəbul olan və təhsil haqlarından azad
olunan məcburi köçkün tələbələrin təhsil
haqlarının dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına
ödənilməsi ilə bağlı təklifə Maliyyə Nazirliyi
müsbət yanaşmış və bu məqsədlə Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin sərəncamı və Nazirlər
Kabinetinin qərar layihələri hazırlanmışdır.
Nazir Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan ali
məktəblərə 2010-2011-ci tədris ilində qəbul
olmuş və ödənişdən azad olacaq məcburi köçkün
tələbələrin sayı və təhsil haqları barədə
məlumatı əks etdirən cədvəli iclas
iştirakçılarına təqdim etdi və oradakı ayrı-ayrı
rəqəmlər üzərində dayandı.
İclas iştirakçılarının diqqətini bir sıra digər
nəticələrə də yönəldən təhsil naziri daha sonra
dövlət sifarişi üzrə kadr hazırlığının yerinə
yetirilməsində iştirak etmiş ali məktəblərin
2011-ci ilə proqnozlaşdırılan xərclərinin xərc
istiqamətləri üzrə bölgüsü barədə məlumat verdi
və həmin xərclərin ali məktəblər üzrə bölgüsünü
əks etdirən cədvəlləri nümayiş etdirdi.
Nazir məruzə-təqdimatında habelə dövlət sifarişi
üzrə kadr hazırlığının yerinə yetirilməsində
iştirak etmiş ali məktəblərin 2011-ci ilə
proqnozlaşdırılan xərclərinin xərc istiqamətləri
üzrə bölgüsü barədə məlumat verdi. Cədvəllərin
təhlili əsasında nazir xərclərin xərc maddələri
üzrə bölgüsünün bəzi məqamlarına diqqəti çəkdi,
maliyyə müstəqilliyi verilən universitetlərdən
başqa, yerdə qalanlara cari və əsaslı təmir,
inventar və avadanlıqların alınması, ezamiyyə
xərcləri üzrə vəsaitin ayrılmamasını,
büdcədənkənar gəlirlər hesabına nəzərdə tutulan
xərclərdə əməkhaqlarına ayırmaların çoxluq
təşkil etdiyini və ayrı-ayrı universitetlərdə
bir-birindən xeyli fərqləndiyini qeyd etdi, bu
məsələlərə gələcəkdə diqqət yetirilməsinin
zəruriliyini vurğuladı.
Kollegiya iclasında yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqi ilə bağlı bəzi məsələlər
dövlət ali təhsil müəssisələri rəhbərlərinin
nəzərinə çatdırıldı. Qeyd olundu ki, əvvəlki
qaydada dövlət büdcəsindən bakalavriat
səviyyəsində II kurslar üçün ayrılan vəsaitlərin
həcminə yalnız əməkhaqlarının, təqaüd
məbləğlərinin, kommunal xidmət haqlarının və s.
bu kimi digər xərclərin artımı ilə bağlı yenidən
baxıla bilər. Digər hallarda il ərzində bu
vəsaitlərin həcminin artırılması mümkün
olmayacaqdır. Bu səbəbdən ali məktəblər
tərəfindən mövcud resursların daha rasional
istifadəsi ilə bağlı təxirəsalınmaz tədbirlər
görülməlidir. Diqqətə çatdırıldı ki, bu kimi
tədbirlərə paralel və lüzumsuz kafedraların,
fakültələrin bağlanması, artıq ştatların ixtisar
olunması, əlavə xərclərə yol verilməməsi,
kommunal xərclərə qənaət edilməsi və s. aiddir.
Təhsil naziri onu da vurğuladı ki, 2010-cu ilin
yekunlarının ilkin təhlili dövlət sifarişi üzrə
kadr hazırlığının yerinə yetirilməsi ilə bağlı
ayrılmış vəsaitin bir sıra dövlət ali təhsil
müəssisələri tərəfindən işçilərin əməkhaqqı,
müavinət, tələbələrə verilən təqaüdlər və
kommunal xidmət haqlarının dəyəri üzrə ödənişlər
kimi, ilk növbədə, müdafiə olunmuş xərclərə
deyil, digər istiqamətlərə (ezamiyyə, cari və
əsaslı təmir xərclərinə, inventar və
avadanlıqların alınmasına) istifadə olunduğunu
göstərmişdir. Buna görə də nazir cari ildən
başlayaraq ali təhsil müəssisələrinə bu məqsədlə
ayrılan büdcə vəsaitinin, həmçinin büdcədənkənar
gəlirlərin, ilk növbədə, müdafiə olunan xərclərə
və prioritet istiqamətlərə yönəldilməsini zəruri
saydı.
Təhsil nazirinin məruzə-təqdimatında bir sıra
təkliflər səsləndirildi. Qeyd olundu ki, dövlət
sifarişi üzrə kadr hazırlığının yerinə
yetirilməsi məqsədi ilə ayrılmış vəsait əksər
ali məktəblərdə yalnız əməkhaqqı və təqaüd
xərclərinin ödənilməsinə kifayət edir, müvafiq
maddi-texniki bazanın yaradılması və
saxlanılmasına şərait yaratmır. Digər tərəfdən,
ötən il dövlət sifarişi üzrə bir təhsilalana
düşən xərclərin miqdarı təsdiq olunduqdan sonra
tələbələrin və doktorantların təqaüdləri, eyni
zamanda su və kanalizasiya xidmətləri ilə bağlı
kommunal xərclərin dəyəri artmışdır. Bunları
nəzərə alaraq dövlət sifarişi üzrə hər bir
təhsilalana düşən xərclərin miqdarına yenidən
baxılması və bu məbləğin artırılması təklif
olundu. Eyni zamanda, bir sıra oxşar və
eynitipli ixtisaslar üzrə təsdiq olunmuş bir
təhsilalana düşən təhsil xərclərinin miqdarı
arasında kəskin fərqlər mövcud olduğundan, bir
təhsilalana düşən xərclərin miqdarı
müəyyənləşdirilərkən bəzi ixtisasların
spesifikası nəzərə alınmadığından oxşar və
eynitipli ixtisaslar üzrə bir təhsil alana düşən
təhsil xərclərinin miqdarına yenidən baxılaraq
uyğunlaşdırılması təklif edildi. Bildirildi ki,
dövlət sifarişi üzrə bir təhsilalana düşən
təhsil xərclərinin miqdarı vaxtaşırı indeksasiya
olunmalı, dövlət əhəmiyyətli ixtisaslara dövlət
sifarişçisi ilə qəbulla bağlı müsabiqə
ballarının müəyyənləşdirilməsinə fərdi
yanaşılmalıdır.
İrəli sürülən təkliflər sırasında tələbə statusu
qazanmış şəxslərə güzəştli təhsil kreditlərinin
verilməsi ilə bağlı müvafiq qanunun qəbul
edilməsinə ehtiyac olduğu, ilin sonunda
büdcədənkənar vəsaitlər üzrə gəlirlərin dövlət
büdcəsinə silinməyib növbəti ilə keçirilməsinin
vacibliyi, özəl ali məktəblərin dövlət
sifarişində iştirakının stimullaşdırılması və s.
məsələlər də qeyd olundu.
Maliyyə naziri Samir Şərifov kollegiya iclasında
çıxış edərək müzakirə olunan məsələnin
vacibliyini qeyd etdi, toxunulan bəzi
problemlərə, irəli sürülən təkliflərə öz
münasibətini bildirdi, bir sıra məsələlərə
aydınlıq gətirdi.
Yusif ƏLİYEV |
