|
Yeni fənn kurikulumlarının tətbiq olunduğu
hazırkı şəraitdə ibtidai siniflərin I-III
siniflərində dərs deyən müəllimlərin
fəaliyyətində əsas məsələlər kurikulumlarda öz
əksini tapmış yeni təlim standartlarının
reallaşdırılması, qiymətləndirmə sisteminin
səmərəli tətbiqidir. Nəzəri araşdırmalar və
kurikulumların tətbiqinin üçillik təcrübəsi
göstərir ki, həmin istiqamətlərdə işlərin
keyfiyyəti sinif müəllimlərinin fəal təlimdən,
interaktiv təlim texnologiyalarından nə dərəcədə
səmərəli istifadə etmələrindən birbaşa asılıdır.
Çünki yeni kurikulumlarda ifadə olunan təlim
modeli məhz tədrisin təşkilinə innovativ
yanaşmanı, müasir təlim texnologiyalarının geniş
tətbiqini tələb edir və yalnız bu halda
gözlənilən effekti verir. Məhz bütün bunları
nəzərə alaraq mən I sinifdə bütün dərslərimi
fəal təlimdən istifadə etməklə qururam. Fəal
təlim dərsin keyfiyyətini artırmaqda güclü
vasitədir. O, şagirdlər üçün dərsi çox maraqlı
və cəlbedici edir, onların dərketmə fəaliyyətini
daha da fəallaşdırır.
 Fəal
təlimdə əsas cəhətlər müəllim tərəfindən şüurlu
surətdə problemli situasiyanın yaradılması,
problemin həlli prosesində şagirdlərin fəal
tədqiqatçı mövqeyinin stimullaşdırılması,
şagirdlər üçün yeni və zəruri olan biliklərin
müstəqil əldə edilməsi və mənimsədilməsinə
şərait yaradılmasıdır.
Məlum olduğu kimi, fəal təlimin tətbiq olunduğu
dərslər öz quruluşu etibarı ilə ənənəvi dərsdən
əsaslı şəkildə fərqlənir və müəllimdən dərsə
daha ciddi və hərtərəfli hazırlıq işi görməyi
tələb edir. Fəal dərs əsasən, şagirdlərin
marağı, yaradıcı axtarışları, fəallığı üzərində
qurulur. Belə dərslərdə müəllimin və şagirdlərin
rolu da ənənəvi dərsdəkindən xeyli fərqlənir.
Fəal dərsdə şagirdlər ənənəvi dərsdəki kimi
passiv deyil, axtaran, kəşf edən tədqiqatçı
mövqeyinə malik olur, müəllim isə bir növ
bələdçi, istiqamətçi rolunda çıxış edir.
Bütövlükdə dərs müəllimlə şagirdlərin təhsilin
məqsədinə nail olmağa yönəlmiş birgə
fəaliyyətinə çevrilir.
Fəal dərs motivasiya, tədqiqatın aparılması,
informasiya mübadiləsi, informasiyanın
müzakirəsi və təşkili, nəticələr və
ümumiləşdirmə, yaradıcı tətbiqetmə və
qiymətləndirmə mərhələlərindən ibarətdir. Bu
mərhələlərin hamısı bir-biri ilə sıx əlaqəli,
biri digərinin məntiqi nəticəsi olub bütövlükdə
dərsin vahid modelini təşkil edir və onların hər
hansı birinin dərsdə nəzərə alınmaması məqsədin
əldə olunmasına mənfi təsir göstərir. Ona görə
də müəllim onların hər birinə göstərilən
ardıcıllıqla əməl etməlidir.
Mən dərs dediyim I sinifdə bütün dərslərimi bu
model əsasında qurur, hər bir mərhələyə xüsusi
hazırlaşıram. Dərsdə motivasiya fəaliyyətin
mexanizmini işə salan sövqedici qüvvə olduğundan
bu mərhələyə xüsusi diqqət yetirir, şagirdləri
problemin qoyuluşuna cəlb edirəm. Tədqiqatın
aparılması mərhələsi üçün həmişə şagirdləri
irəli sürülmüş problemin həllinə məqsədəuyğun
şəkildə aparan, özündə yeni informasiya və yeni
sualları daşıyan müxtəlif çalışmalar hazırlayır
və şagirdlərə həll etdirirəm. Tədqiqatın kiçik
və böyük qruplarda, cütlük və fərdi şəkildə
aparılması formalarından yeri gəldikcə, yəni
tədqiqat sualının və onu həll etmək üçün
hazırlanmış çalışmaların xarakterinə uyğun
olaraq istifadə edirəm.
İnformasiya mübadiləsi mərhələsində şagirdlər
tədqiqatın gedişində əldə etdikləri
tapıntıların, yeni informasiyanın mübadiləsini
aparır, qruplar tərəfindən edilən təqdimatları
fəal dinləyirlər. Sonrakı mərhələdə
informasiyanın müzakirəsi və təşkili həyata
keçirilir.
Şagirdlər tərəfindən tədqiqat sualına qənaətbəxş
cavab aldıqdan sonra yaradıcı tətbiqetmə
mərhələsinə keçir və onları öyrəndikləri yeni
bilikləri, informasiyanı tətbiq etməyə imkan
verən tapşırıqlar üzərində işlədirəm. Dərsdə
qiymətləndirmənin əsasən şagirdlər tərəfindən,
bu məqsədlə tərtib olunmuş və müxtəlif fəaliyyət
növlərini əhatə edən cədvəl üzrə aparılmasını
təşkil edirəm. Çalışıram ki, qiymətləndirmə
şagirdlər üçün özünüqiymətləndirmə və
özünənəzarət vasitəsi olsun, onlara
stimullaşdırıcı təsir göstərsin.
Fəal dərsin mərhələlərinə düzgün əməl etməklə
yanaşı, hər bir mövzu üzrə standartların,
məqsədin, inteqrasiya imkanlarının, iş forması
və üsullarının düzgün müəyyənləşdirilməsi,
resurslardan geniş və yerli-yerində istifadə
olunması da dərsin səmərəliliyinin
artırılmasında mühüm şərtlərdir. Ona görə də hər
dərsə hazırlaşarkən və onun planını tutarkən bu
məsələlərə xüsusi diqqət yetirirəm.
Təcrübə göstərir ki, bütün bunlara əməl
olunduqda dərsin səmərəsi artır, qarşıya qoyulan
məqsədə asanlıqla nail olunur.
Fidan HEYBƏTOVA,
Bakıdakı 240 nömrəli orta məktəbin ibtidai sinif
müəllimi |
