|
 Fəal
təlimi son illər ölkəmizdə böyük vüsətlə həyata
keçirilən islahatların ən uğurlu nəticələrindən
biri saymaq olar. Sevindirici haldır ki, hazırda
ümumtəhsil məktəblərində çalışan müəllimlərin
əksəriyyəti öz fəaliyyətində fəal təlimə geniş
yer verir, dərslərini müasir dərsə verilən
tələblər əsasında qurmaq üçün yaradıcılıq
axtarışları aparır, təlimə innovativ
yanaşmalardan bəhrələnir, İKT vasitələrinin
tətbiqinə çalışır. Bunu möhtərəm Prezidentimizin
xüsusi sərəncamı ilə son illər ölkəmizdə
keçirilən "Ən yaxşı müəllim" müsabiqələrinin
seçim turlarında ayrı-ayrı müəllimlərin öz
fəaliyyətləri haqqında etdikləri təqdimatlar da
aydın göstərir. Belə müəllimlərdən biri Bakıdakı
238 nömrəli tam orta məktəbin ibtidai sinif
müəllimi Səkinə İsmayılovadır. Cari tədris
ilində "Ən yaxşı müəllim" müsabiqəsinə qoşulmuş
və əvvəlki turlardan uğurla keçmiş
S.İsmayılovanın bu günlərdə müsabiqənin son
turunda öz fəaliyyəti haqqında etdiyi təqdimata
müsabiqənin münsiflər heyətinin üzvləri, sözün
əsl mənasında, heyran qalmışlar. Oxucularımız
üçün də maraqlı olacağını nəzərə alıb həmin
təqdimatı aşağıda dərc edirik.
İsmayılova Səkinə Əli qızı 1966-cı ildə
Ermənistan SSR Masis rayonunun Rəncbər kəndində
anadan olub. İlk təhsilini Rəncbər kənd orta
məktəbində alıb. Orta məktəbi bitirdikdən sonra
Naxçıvan Dövlət Pedaqoji Universitetinin ibtidai
təhsilin pedaqogikası və metodikası fakültəsinə
daxil olaraq burada ibtidai sinif müəllimi
ixtisasına yiyələnib.
Təyinatla Saatlı rayonunun Qıraqlı kənd orta
məktəbində müəllim işləyib. 1989-cu ildən
Bakıdakı 238 nömrəli tam orta məktəbdə çalışır.
- Təqdimatıma Aristotelin belə bir kəlamı ilə
başlamaq istəyirəm: "Mükəmməlliyin açarı
təhsildir". Hər bir fəlsəfi baxış kurikulumun
xüsusiyyətlərini dəyişdirən fərqli dəyərləri əks
etdirir. Məlum olduğu kimi, ənənəvi təhsil
fəlsəfəsinə görə, təhsilin məqsədi şagirdlərə
biliklərin əsaslarını öyrətməkdir. Təlim zamanı
fənn üzrə biliklər daha da genişləndirilir.
Müəllim böyüklər dünyası ilə uşaqlar aləmi
arasında əlaqələndirici rol oynayır. Şagird isə
bilik və bacarıqların daşıyıcısıdır və onlardan
yeri gələndə istifadə edə bilər.
 Bu
təhsil fəlsəfəsinin tətbiqi məni təlimdə bəzi
müvəffəqiyyətsizliklərə gətirib çıxarırdı. Belə
ki, dərslərimin keyfiyyəti nəticələr üzərində
yox, yaddaşda qalan biliklə ölçülürdü. Bilikləri
şagirdlərə hazır şəkildə verirdim. Geniş və
yorucu izahatlar dərsimdə geniş yer tuturdu.
Mövzu ətrafında informasiya azlığı var idi.
Şagirdlər biliklərini praktikada tətbiq edə
bilmirdilər. Sərbəstlik çox az idi. Şagirdə öz
bacarığını göstərməyə az vaxt verirdim. Texniki
avadanlıq yox idi. Bəzən qiymətləndirmə nisbi
xarakter daşıyırdı.
Müvəffəqiyyətsiz olmaqdan qorxmayın. Unutmayın,
edə biləcəyiniz şeyləri etməyə başlarsınızsa,
özünüzü belə təəccübləndirəcək nəticələrə çata
bilərsiniz. "Məqsədi olmayanın varlığına şübhə
edərdim" (Mövlana).
"İnsan bir şeyi ciddi olaraq istəsin; heç bir
şey əlçatmayacaq qədər yüksəkdə deyildir"
(Anderson).
Bu kəlamlar, habelə "nə etməli", "təhsil
fəlsəfəmi necə dəyişməli" sualları üzərində
düşüncələr məni fəal təlim sahəsində axtarışlara
istiqamətləndirdi. İnteraktiv təlim metodları
üzrə təlim (2003), İKT üzrə təlim (2007), Milli
Kurikulum-ibtidai siniflərdə kurikulumların
tətbiqi (2009), İnternet texnologiyalarından
tədris prosesində istifadə qaydaları (2010), "İntel-gələcək
üçün təhsil" (2010) kurslarında iştirakım məni
uğura aparan yollara çıxardı. Nəhayət,
müvəffəqiyyət əldə etməyimin səbəbi olan
proqressivizm müasir təhsil fəlsəfəsinə
yiyələndim. Bu təhsil fəlsəfəsinə görə, təhsilin
məqsədi şagirdin daimi inkişafını təmin etməkdir.
Təlimdə şagirdlər problemin həllinə əsaslanan
layihələrə cəlb edilir. Müəllim
istiqamətləndirici və dəstəkləyicidir. Şagird
təcrübə aparandır.
 Proqressivizm
müasir təhsil fəlsəfəsinə əsaslanan Milli
Kurikulum və fənn kurikulumlarının tətbiqi bilik
və fəaliyyətdən ibarətdir. Bilik, fəal
interaktik təlim isə real həyat bacarıqları
verməklə müasir təfəkkürə malik şəxsiyyətlər
yetişdirir. Milli Kurikulum və fənn
kurikulumlarının tətbiqi mənim uğurlarımın açarı
oldu.
Uğurlarımın üç açarını qeyd etməyi lazım bilirəm.
Bunlar aşağıdakılardır:
1.Uğura inanmaq. Edə biləcəyinə inan: O zaman
ağlınız uğurun yolunu tapacaq.
2. Məqbul bir hədəf təyin etmək. Hədəflər
düşüncələrin dəqiqləşməsinə, vaxtdan istifadə
edəcəklərindən səmərəli istifadəyə kömək edir.
3.Sistemli çalışmaq. Plan qurmaq. Nəyi və nə
vaxt, necə və harada, nə qədər çalışacağını
əvvəldən təyin etmək.
 Bu
gün mən fəal/interaktiv təlimin tətbiqi
nəticəsində real həyati bacarıqlar
formalaşdırmaq üçün şagirdləri anlayaraq,
onların ehtiyac və maraqlarına uyğun təhsil
mühiti yaradaraq, fərdi xüsusiyyətlərini nəzərə
alaraq hər bir şagirdlə tək-tək maraqlanıram.
Sinifdə demokratik bir mühit yaradıram.
Məlumatları özüm verməkdən çox, uşaqları
öyrənməyə və araşdırmağa yönəldirəm. Zəif
şagirdlərə diqqəti artıraraq ən kiçik bir
müvəffəqiyyətlərinə görə onları rəğbətləndirirəm.
Şagirdlərin zəif olması səbəblərini araşdırır,
valideynlərlə söhbətlər aparıram. Sinif
yarışmaları təşkil edirəm. Şagirdlərdə
öz-özlərinə nəzarətetmə qabiliyyətlərini inkişaf
etdirirəm. Şagirdləri düşündürərək öyrənməyi
öyrədirəm. Onları tez-tez muzeylərə, tarixi
yerlərə gəzintilərə aparıram.
Dərslərdə oyunlardan istifadə edirəm.
Şagirdlərlə layihələr həyata keçirirəm. Bunun da
nəticəsində onlarda dinləyib anlama və bunlara
münasibət bildirmə, məntiqi düşünmə, riyazi
əlaqələri isbat etmə, riyazi mühakimələr etmə,
vizual düşünmə, obyektlərin xüsusiyyətlərini
şəkil və qrafiklərlə göstərmə, hiss və
duyğularının ifadəsində musiqidən bir vasitə
kimi istifadə etmə duyğularını rollu oyunlar,
rəqs və idmanla ifadə etmə, digər insanlarla
ünsiyyət qurmaq, onları anlamaq və münasibət
bildirmək, fərdin özünü duyması və anlaması,
özünü ifadə etməsi, şəxsiyyətinə hörmət
bəsləməsi, bitkiləri, mineralları, heyvanları,
dünyanı, dağları, dənizləri və sairəni tanımaq,
təsvir etmək bacarıqları formalaşır.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 iyun
2008-ci il tarixli sərəncamına əsasən,
"2008-2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında
təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə
Dövlət Proqramı" qəbul olundu. Bu proqramın
nəticəsi olaraq və elmi-texniki tərəqqinin
həyatımızın bütün sahələrini əhatə etdiyi bir
dövrdə tədris etdiyim fənlərin keyfiyyətini
artırmaq məqsədilə İKT-nin bütün imkanlarından
istifadə edirəm. İKT-nin tətbiqi təlim prosesini
həm əyaniliyi ilə zənginləşdirir, həm də
bilikləri praktik şəkildə tətbiq etməyə sövq
edir.
 Şagirdlərim
interaktiv lövhədə sərbəst çalışır və kompüterin
bütün imkanlarından istifadə edirlər.
Hazırladığım dərs nümunəsi Təhsil Problemləri
İnstitutunun Kurikulum Mərkəzi tərəfindən
bəyənilmiş və yayılması tövsiyə olunmuş, eyni
zamanda Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsi
tərəfindən 19 may 2010-cu ildə Heydər Əliyev
adına Əl Oyunları Sarayında keçirilən "Təhsil,
zaman və biz" sərgisində nümayiş etdirilmişdir.
"Zamanın tələbi-fənn kurikulumlarının tətbiqi"
adlı dərs-konfransda verdiyim dərs yüksək
qiymətləndirilmiş və kurikulum.az saytında
yerləşdirilməsi tövsiyə olunmuşdur.
Topladığım bilik və təcrübəyə əsaslanaraq "Fəal
təlim vasitəsilə şagirdlərdə həyati bacarıqların
formalaşdırılması" adlı metodik tövsiyənin
müəlliflərindən biriyəm.
Nə öyrədirsiniz, öyrədin, amma onu gözəl öyrədin!
Bu gün şagirdlərim nümayiş etdirir, tədqiqat
aparır, kompüterdən istifadə edir və sərbəst
fikir söyləyirlər.
Şagirdlərin yaradıcılıq qabiliyyətini inkişaf
etdirmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə etmək
vacibdir. Bu baxımdan sinifdənxaric və
məktəbdənkənar tədbirlərin rolu əvəzsizdir.
Tədris prosesinin sinifdənxaric tədbirlərlə
əlaqələndirilməsi hər bir şagirdin fərdi
qabiliyyətini, istedadını və yaradıcılığını
əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir və dünyagörüşünü
formalaşdırır. Məsələn, "Vətəni sevməyi biz
sizdən öyrəndik, əziz Heydər babamız", "Rənglər
dünyasına səyahət edək", "Milli rəqslərimizi
sevək", "Milli adət-ənənələrimizi yaşadaq", "Əgər
prezident olsam...", "Tarixi şəxsiyyətləri
öyrənək", "Xeyriyyəçilərin yolu ilə", "Tariximizin
daş yaddaşı" , "Dahi şairimiz Səməd Vurğunun
ev-muzeyi ilə tanışlıq" və Abdulla Şaiqin 130
illik yubileyinin keçirilməsi və s. layihələr
belə tədbirlərdəndir.
 İş
təcrübəmlə bağlı mətbuatda müxtəlif yazılarım
dərc olunub. Belə ki, "Təhsil problemləri"
qəzetində "Təhsildə inkişaf yolları" və "Tədris
prosesində didaktik oyunların tətbiqinin
əhəmiyyəti" adlı məqalələrlə, "Məktəbəqədər və
ibtidai təhsil" jurnalında dərs nümunəsi ilə
çıxış etmişəm. Azərbaycan Respublikası Təhsil
Nazirliyinin Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsi
tərəfindən fəxri fərmanlarla təltif olunmuşam.
Arzum "Elektron məktəb", "Müəllim mənbələri
mərkəzi", "Elektron kitabxana" layihələrində
iştirak etməkdir.
Təqdimatımı Arximedin belə bir kəlamı ilə
bitirmək istəyirəm "Mənə dayaq nöqtəsi verin,
yeri tərpədim".
Ulu öndərimiz Heydər Əliyevin "Müəllimlik
dünyada ən çətin, eyni zamanda ən şərəfli və ən
gözəl bir peşədir" deməsi, möhtərəm
Prezidentimizin məlum fərmanı, Heydər Əliyev
Fondunun prezidenti, YUNESKO-nun və İSESKO-nun
xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın
rəhbərliyi ilə Fondun yeni məktəb və bağçalar
tikdirməsi, təmir etdirməsi və onların yeni
avadanlıqlarla təchizi, bu gün isə cənab nazirin
və hörmətli münsiflər heyətinin məni diqqətlə
dinləməsi biz müəllimlərin gələcəkdə daha böyük
uğurlar əldə etməsi üçün bir stimuldur.
Hazırladı: Y.ƏLİYEV |
