|
İyulun 14-də Təhsil Nazirliyində Azərbaycan
Respublikasının təhsil naziri Misir Mərdanovun
və təhsil işçilərindən ibarət nümayəndə
heyətlərinin son vaxtlar bir sıra xarici
ölkələrə etdikləri səfərlərin nəticələrinə həsr
olunmuş yığıncaq keçirildi. Təhsil Nazirliyinin
rəhbərliyi və şöbə müdirlərinin, birbaşa Təhsil
Nazirliyinə tabe olan lisey və gimnaziyaların
direktorlarının iştirak etdikləri yığıncaqda üç
səfərlə bağlı təqdimatlar dinlənildi.
 Yığıncağı
açaraq zala toplaşanları salamlayan təhsil
naziri Misir Mərdanov özünün rəhbərlik
etdiyi nümayəndə heyətinin bu il iyunun 20-dən
29-dək İsveç Krallığına və Finlandiyaya həyata
keçirdikləri təlim səfəri barədə məlumat verdi.
Öncə İsveç səfərindən hazırlanan təqdimat
diqqətə çatdırıldı. İsveç Krallığının dünyanın
ən demokratik və inkişaf etmiş ölkələrdən biri
olduğunu deyən nazir bu ölkə haqqında bəzi
statistik rəqəmlərlə iclas iştirakçılarını tanış
etdikdən sonra İsveçin təhsil sistemi barədə
məlumat verdi.
Qeyd olundu ki, İsveç Krallığının maraqlı
struktura malik olan təhsil sisteminin ilk
pilləsini məktəbəqədər təhsil təşkil edir.
Təhsilin bu pilləsi dörd il davam etməklə 1-5
yaşlı uşaqları əhatə edir. Ölkədə 20732 uşaq
bağçası fəaliyyət göstərir ki, onlarda da
800000-dən artıq uşaq məktəbəqədər təhsillə
əhatə olunub. 6 yaşlı uşaqlar üçün birillik
məktəbəqədər hazırlıq sinifləri mövcuddur. Ölkə
üzrə 3843 məktəbəqədər hazırlıq sinfi fəaliyyət
göstərir. İsveç Krallığında 1-6 yaşlı uşaqların
95 faizi məktəbəqədər təhsilə cəlb olunub.
Bundan başqa, ölkədə məktəbəqədər yaşlı uşaqlar
üçün bağçalarla yanaşı, gündəlik qayğı və asudə
vaxt təşkili mərkəzləri də fəaliyyət göstərir.
Məktəbəqədər təhsildən sonra gələn icbari təhsil
pilləsi 7-16 yaşlı uşaqları əhatə edərək 9 il
davam edir. Ölkə üzrə icbari təhsil
müəssisələrində 960000 şagird oxuyur. İsveçdə
tam orta təhsil 3 il davam etməklə 16-19 yaşlı
uşaqları əhatə edir. İcbari təhsili başa vuran
şagirdlərin demək olar ki, hamısı orta təhsilin
yuxarı pilləsində təhsilini davam etdirir.
Təhsil naziri diqqəti təhsilin bu pilləsindəki
müəssisələrə cəlb edərək İsveçdə iki cür
gimnaziyanın - həm tam orta təhsil, həm də peşə
təhsili verən gimnaziyaların olduğunu bildirdi.
Qeyd etdi ki, İsveçdə tam orta məktəblər
bizdəkindən fərqli olaraq ayrı fəaliyyət
göstərir və hazırda ölkədə 1015 gimnaziya
mövcuddur. Orta təhsilin yuxarı pilləsi 17 milli
proqramdan ibarətdir ki, onların da 13 peşə
təhsili (xüsusi təyinatlı proqramlar), 4-ü isə
ali təhsilə hazırlıq proqramıdır.
 Gimnaziyalarda
390 min şagird təhsil alır. Onlarla 38500
nəfərlik pedaqoji heyət məşğuldur.
Müəllim-şagird nisbəti 1:10-dur. Bir orta məktəb
şagirdinə düşən illik xərc 9-10 min avrodur.
Sonra təhsil naziri İsveç Krallığının ali təhsil
sistemi barədə qısa məlumat verərək onun üçillik
bakalavr, ikiillik magistr və dörd il PhD
pillələrindən ibarət olduğunu söylədi, ali
təhsil müəssisələrinin və orada təhsil alan
tələbələrin sayı haqqında rəqəmləri diqqətə
çatdırdı. Qeyd olundu ki, İsveçdə ali təhsil
pulsuzdur. Ölkədə 17 dövlət və 3 özəl
universitet, 11 dövlət və 8 özəl universitet
kolleci, 6 dövlət, 2 özəl incəsənət kolleci
fəaliyyət göstərir. Ali məktəblərdə 433000
tələbə təhsil alır. Doktoranturada təhsil
alanların sayı isə 17200 nəfərdir. Ölkənin ali
məktəblərində təxminən 37-40 min xarici
tələbənin təhsil aldığını, xaricdə oxuyanların
isə 24-25 min nəfər təşkil etdiyini deyən nazir
həmin göstəricilərin əhalisi bizim ölkənin
əhalisinin sayına bərabər olan İsveçdə ölkəmizə
nisbətən çox-çox yüksək olduğunu vurğuladı.
Təqdimatda daha sonra İsveç Krallığının təhsil
sisteminin idarə olunması, maliyyələşdirilməsi
məsələlərindən söz açıldı, Milli Təhsil
Agentliyi, peşə sahələri, işə qəbul proqramı,
təhsildən sonra işə düzəlmənin vəziyyəti barədə
məlumatlar diqqətə çatdırıldı, ölkəmizin təhsil
sistemi ilə müqayisələr aparıldı.
Daha sonra təhsil naziri Finlandiyaya səfərləri
barədə məlumat verdi. Qeyd etdi ki, təhsil
sistemi və təhsilin strukturuna görə təxminən
İsveç Krallığı ilə eyni olan Finlandiyada təhsil
siyasətini icra edən ali icraedici orqan
Finlandiya Mədəniyyət və Təhsil Nazirliyidir.
Ölkədə müəllimlik ən nüfuzlu peşədir. Ali
məktəblərə qəbulda ən böyük müsabiqə də məhz
müəllimlik ixtisaslarında olur. Yeni işə
başlayan müəllimlərin əməkhaqqı 2000 avro olur.
Sonralar dərəcələr qalxdıqca bu göstərici
4000-4500 avroya çatır. Ölkədə məktəbəqədər
yaşlı uşaqların 100 faizi məktəbəqədər təhsillə
əhatə olunub.
Səfər zamanı iki məktəbdə və bir bağçada
olduqlarını deyən təhsil naziri həmin
müəssisələrin yüksək maddi-texniki bazaya malik
olduqlarını, məktəblərdə gündə üç dəfə
şagirdlərə isti yemək verildiyini, hər iki
ölkədə bizim ölkəmizlə əməkdaşlıq etməyə meyil
göstərildiyini diqqətə çatdırdı. Qeyd olundu
ki, Finlandiyada da məktəbəqədər hazırlıq
sinifləri pulsuzdur, məktəblərdə orta sıxlıq 13
nəfərdir, ölkənin ümumtəhsil məktəblərində 600
minə yaxın şagird təhsil alır.
Təqdimatda Finlandiyanın peşə təhsili, ali
təhsil sistemləri barədə ətraflı məlumatlar
verildi, bu pillələrdəki təhsil müəssisələrinin,
onlarda təhsil alanların sayını göstərən
rəqəmlər misal gətirildi. Diqqətə çatdırıldı ki,
əhalisi bizim ölkəmizin əhalisindən təxminən iki
dəfə az olan Finlandiyada peşə təhsili
müəssisələrində bizdəkindən təxminən on dəfə çox
- 146 min uşaq təhsil alır.
Təhsil naziri təqdimatının sonunda hər iki ölkə
ilə təhsil sahəsində əməkdaşlıq imkanlarının
mövcud olduğunu söyləyib, bununla bağlı irəli
sürülən təklifləri diqqətə çatdırdı.
***
 İclasda
növbəti təqdimatla təhsil nazirinin müavini,
tarix elmləri doktoru, professor İradə
Hüseynova çıxış edərək Böyük Britaniyaya
səfəri barədə məlumat verdi. Nazir müavini
bildirdi ki, 2011-ci il iyunun 19-dan 21-dək
Avropanın ən məşhur elm mərkəzlərindən biri olan
Oksford Universitetində (Böyük Britaniya) Avropa
"Liderlər sammiti" keçirilib və o, sammitdə
Azərbaycanı təmsil edib. Nazir müavini İradə
Hüseynova öncə sammitin əhəmiyyətini qeyd edib,
onun bizim ölkə üçün çox əhəmiyyətli olduğunu,
Azərbaycan Respublikasının həyati əhəmiyyətli
bütün sahələrdə öz mötəbərliyi və nüfuzunu, ilk
növbədə, intellektual və elmi potensialını bütün
dünyaya nümayiş etdirmək imkanı əldə etdiyini
bildirdi. Qeyd etdi ki, sammitin keçirilməsi
üçün kifayət qədər zəngin, maraqlı və çoxsahəli
proqram hazırlanmışdı. İştirakçıların yüksək
təmsilçilik səviyyəsini isə xüsusi qeyd etmək
lazımdır. Belə ki, sammitdə Oksford şəhərinin
meri Ledi Ellis Bencamin, Avropa Parlamentinin
üzvü Derek Klark, Avropa Biznes Assambleyasının
baş direktoru Con Nettin, Avropa Rektorlar
Klubunun prezidenti Vil Qudheyer, Beynəlxalq
Liderlər Klubunun prezidenti Pol Briqqs, Samsun
(Türkiyə) şəhərinin meri Yusuf Zif Yılmaz,
sammitdə iştirak edən ölkələrin Böyük
Britaniyadakı diplomatik missiyalarının, eyni
zamanda dünyanın 37 ölkəsindən elm-təhsil,
biznes elitasının nümayəndələri iştirak
edirdilər.
Avropa rektorlarının bir araya gəldiyi görüşdə
ilk olaraq ona söz verildiyini deyən nazir
müavini elm və təhsildə innovasiya proseslərinin
həyata keçirilməsi vacibliyi problemlərinə,
Azərbaycan Respublikasında elm və təhsilin
inkişafına dair məruzə ilə çıxış etdiyini
bildirdi. Qeyd etdi ki, görüşdə daha sonra Böyük
Britaniyanın İmmiqrasiya xidmətinin rəhbəri
Qevin Cons, Oksforddan olan kollec rektorları
Endi Tomson və Salli Diketts, Kipr, Nigeriya,
Makedoniya universitetlərinin rektorları və
başqaları çıxış ediblər. Liderlər sammitinin
keçirilməsi proqramına Oksford Şəhər Şurasında
şəhərin meri ledi Ellis Bencamin ilə işgüzar
görüş də daxil idi. Görüşdə elmin və ali
təhsilin strategiya və siyasəti məsələləri
müzakirə olundu, fikir mübadiləsi aparıldı.
Sammitdə 2011-ci il üçün Beynəlxalq Sokrat
mükafatının 48-ci təqdimolunma mərasiminin
keçirildiyini deyən İ.Hüseynova özünün "Müasir
cəmiyyətin intellektual inkişafındakı
xidmətlərinə görə" bu mötəbər beynəlxalq
mükafata layiq görüldüyünü söylədi və bunu təkcə
özünün xidmətlərinə deyil, bütövlükdə Azərbaycan
elm və təhsilinə verilən böyük dəyər olduğunu
vurğuladı. Sonra mükafatın İ.Hüseynovaya təqdim
olunması mərasimindən bəhs edən videoçarx
nümayiş olundu.
Təhsil naziri Misir Mərdanov və iclas
iştirakçıları yüksək mükafata layiq görülməsi
münasibətilə İ.Hüseynovanı təbrik etdilər.
Təqdimatda daha sonra sammit çərçivəsində
keçirilən görüşlərdən söz açıldı.
***
 2011-ci
ilin 9-13 may tarixlərində Intel ISEF Beynəlxalq
Müsabiqəsində iştirak etmək üçün ABŞ-da səfərdə
olmuş təhsil işçilərindən ibarət nümayəndə
heyətinin rəhbəri, Təhsil Nazirliyi Elm
şöbəsinin müdiri Gültəkin Hüseynovanın da
yığıncaqda təqdimatı dinlənildi.
G.Hüseynova təqdimatında öncə müsabiqə haqqında
ümumi məlumat verdi. Bildirdi ki, Intel ISEF
(Intel International Science and Engineerıng
Fair) - Beynəlxalq Elm və Mühəndislik Sərgisi -
ildə bir dəfə ABŞ-da keçirilən şagird
elmi-tədqiqat layihələrinin müsabiqəsidir.
60 ildən çoxdur ki, keçirilən müsabiqənin
nüfuzundan danışan G.Hüseynova onun 20-dən çox
qalibinin sonralar Nobel mükafatı laureatı
olduğunu, 3 qalibinin isə riyaziyyat sahəsində
ən yüksək mükafat sayılan Filds mükafatı
aldığını diqqətə çatdırdı.
G.Hüseynova bildirdi ki, növbəti 62-ci müsabiqə
bu il mayın 9-dan 13-dək Kaliforniya ştatının
Los-Anceles şəhərində təşkil olunmuşdur. Finalda
65 ölkədə keçirilmiş 443 seçim müsabiqəsinin
qalibləri olan 1500-dən çox şagird iştirak
edirdi. O, diqqətə çatdırdı ki, bu mötəbər
yarışmanın açılış mərasiminə finalçı şagirdlər,
Intel-in əməkdaşları, müxtəlif ölkələrdən gəlmiş
alimlərlə yanaşı, 7 nəfər Nobel mükafatı
laureatı da qatılmışdı.
Sonra G.Hüseynova müsabiqə proqramına uyğun
olaraq mayın 12-də "Los Anceles Convention
Center"də keçirilən "Açıq qapı" günü haqqında
məlumat verdi.
Layihələrin qiymətləndirilməsinin 17 kateqoriya
üzrə aparıldığını deyən təqdimatçı bu işə hakim
qismində dünyanın müxtəlif ölkələrindən dəvət
olunmuş 1000-ə yaxın alimin cəlb edildiyini
söylədi.
Təqdimatda müsabiqənin şərtləri, mükafatları
haqqında da ətraflı söz açıldı.
Sonra G.Hüseynova təqdimatında hər il müsabiqə
zamanı fəaliyyət göstərən Intel Təlim
Akademiyası haqqında danışıb, akademiyaya ilk
dəfə dəvət olunan ölkələrin nümayəndələrinə
milli müsabiqələrin hazırlanması və
keçirilməsinə dair tövsiyələr verildiyini və
həmin tövsiyələrə istinad olunaraq Azərbaycan
üçün fəaliyyət planının hazırlandığını diqqətə
çatdırdı və həmin planın bəzi maddələri ilə
yığıncaq iştirakçılarını tanış etdi.
Yusif ƏLİYEV |
