|
İyun ayında Bakı Pedaqoji Kadrların
İxtisasartırma və Yenidənhazırlanma İnstitutu
orta ümumtəhsil məktəbləri müəllimlərinin
kurslarını təşkil etmişdir. Kimya müəllimlərinin
190 nömrəli məktəbdə təşkil olunan kursunda 70
nəfərdən artıq müəllim iştirak etmişdir. 98
saatlıq kursun 76 saatı "kimya və onun tədrisi
metodikası" üzrə mühazirə və seminar
məşğələlərinə ayrılmışdır.
 Məşğələlərdə
kimya fənn kurikulumunun mahiyyəti və məzmunu,
təlim strategiyaları ilə bağlı daha ətraflı
məlumat verilmişdir. Kurs tədbirlərində qabaqcıl
kimya müəllimlərinin iş təcrübəsindən, təlim və
tədrisin müasir tələblərindən mühazirə və
seminar məşğələləri aparılmışdır. Uzun illərin
əldə olunmuş iş təcrübəsinə əsaslanaraq kursun
iştirakçıları ilə "açıq dərs"lərin təşkili və
keçirilməsini məqsədəuyğun hesab etdik.
Sabunçu rayonundakı 107 nömrəli məktəbin kimya
müəllimi Mayıl Məmmədovun XI siniflərdə tədris
olunan "Aminturşular, quruluşu və xassələri"
mövzusuna aid dediyi dərs müəllimlərin marağına
səbəb oldu. 90 dəqiqəlik məşğələnin 45 dəqiqəsi
dərsin gedişinə, qalan 45 dəqiqəsi isə dərsin
müzakirəsinə həsr olundu. Müəllim dərsin
əvvəlcədən hazırlanmış planını və gedişinin
mərhələlərini elan edir. Qrupda olan müəllimləri
yarımqruplara ayırır. Keçən dərslə bağlı olaraq
müəllimlərlə frontal sorğu keçirir və yeni
mövzunun mənimsənilməsini təmin edən işçi
vərəqlərini müəllimlərə paylayır. 10-15 dəqiqə
müddətində tədqiqat aparılır və nəzərdə tutulan
təcrübələr yerinə yetirilir. Təcrübələr üçün
lazım olan resursları Mayıl müəllim özü ilə
gətirmişdi. Müəllim dərsin sonunda
yarımqruplarda aparılan tədqiqat prosesinin
nəticəsini araşdırmaq məqsədi ilə frontal sorğu
apardı. Mövzunun tədrisində nəzərdə tutulan
məqsədə necə nail ola bilməsini Mayıl müəllim
qeyd etdikdən sonra dərsin gedişi kursun
müəllimləri tərəfindən mərhələlərlə müzakirə
edildi.
Daha bir iş günündə IX sinfin proqram materialı
əsasında "Fosfor, təbiətdə yayılması, allotropik
şəkildəyişmələri, alınması və xassələri"nin
tədrisinə həsr olunan dərsin gedişi dinlənildi.
Nəsimi rayonundakı 111 nömrəli məktəbin kimya
müəllimi Aynur Şahvələdova dərsin gedişini MİMİO
lövhədən istifadə etməklə təşkil etmişdi.
Dinləyicilərin fəallığını təşkil etmək məqsədi
ilə Aynur müəllim müsahibəli şərh və BİBÖ təlim
üsullarından da istifadə edə bilmişdir. Dərsin
gedişində İnternetdən götürülən materiallardan
istifadə etməklə nümayiş etdirilməsi mümkün
olmayan təcrübələrin göstərilməsinə nail olan
Aynur müəllim fosforun allotrop
şəkildəyişmələrini, onların xarakter
xassələrini, fosforun sənayedə necə alınmasını
göstərdi. Müəllimlərin fəallığının yaradılması
üçün mövzu ilə bağlı olan suallar MİMİO lövhədə
verildi, sinifdən müxtəlif cavablar alındıqdan
sonra daha düzgün cavablar lövhədə göstərildi.
Kimya dərslərində elektron vəsaitlərdən istifadə
etmək tədris prosesini daha maraqlı edir və
öyrənənlərin bilik və bacarıqlarının inkişaf
etməsinə yaxşı təsir göstərir.
X
sinifdə "Etilenin quruluşu, alınması və
xassələri" mövzusunda olan "açıq dərs"i
Binəqədi rayonundakı 182 nömrəli məktəbin
müəllimi Zərövşən Ömərova maddənin fiziki və
kimyəvi xassələrinin onun molekulyar quruluşu
ilə əlaqələndirilməsinə həsr etmişdi. Qabaqcadan
hazırlanmış dərsin planı ilə müəllimlər tanış
edildi.
Mövzu: Etilen, onun molekul quruluşu, alınması,
xassələri və tətbiqi.
Məqsəd: 1.Etilenin molekulunun sadə və elektron
quruluşu, molekulundakı rabitələrin təbiəti.
2.Etilen karbohidrogenlərinin homolojı sırası və
izomerliyi.
3.Etilenin alınması, xassələri və tətbiqi.
Strategiya:1.Təlimin forması-qruplarda iş.
2.Təlim üsulları: Müsahibəli şərh, Venn diaqramı
ilə müqayisə, BİBÖ, müstəqil işlər.
Resurslar: Sorğu və iş vərəqləri, mil və
kürəciklər, sınaq şüşəsi, qazaparan şüşə boru,
rezin tıxac, qatı sulfat turşusu, spirt, bromlu
su, kaliumpermanqanat məhlulu, xlorid turşusu,
lakmus məhlulu, kibrit, spirt lampası.
Dərsin gedişi: 1.Sinfin təşkili. 2.Keçən dərsə
aid qiymətləndirmə. 3.Yeni mövzunun motivasiyası
və ya problemli şərhi. 4.Sorğu vərəqləri ilə
tədqiqatın aparılması və ümumiləşdirilməsi.
5.Əldə olunan bilik və bacarıqların tətbiqi.
6.Qiymətləndirmə.
Müəllimlər yarımqruplarda işçi vərəqləri
əsasında tədqiqatlarını aparmaqla bərabər
Zərövşən müəllimin etilenin alınmasına və
kimyəvi xassələrinə aid apardığı təcrübələrə də
diqqət verirdilər. Venn diaqramı ilə etan və
etilenin quruluşları arasında olan oxşar və
fərqli cəhətlər müqayisə edilirdi. BİBÖ
cədvəlində isə müəllimlər mövzu ilə bağlı nəyi
bildiklərini, nəyi bilmək istədiklərini və nəyi
öyrəndiklərini qeyd etməklə yeni metodik
məlumatlara yiyələndiklərini öyrəndilər. Dərsin
gedişində Zərövşən müəllim etilenin bəzi kimyəvi
xassələrinə və tətbiq sahələrinə aid İnternetdən
əldə etdiyi materialları da kompüter və
proyektorun vasitəsi ilə nümayiş etdirməklə
dərsini daha maraqlı qurmağa çalışmışdır. Hər üç
dərsin müzakirəsində müəllimlər fəallıq
göstərdilər.
Kursların gedişində Yasamal rayonundakı 53
nömrəli məktəbin müəllimi Kəmalə Əfəndiyeva, 286
nömrəli məktəbin müəllimi Naibə Əhmədova,
Nəsimi rayonundakı 54 nömrəli məktəbin müəllimi
Fatma Həsənova, Binəqədi rayonundakı 182 nömrəli
məktəbin müəllimi Pərviz Mirzəyev və bir çox
müəllimlərin fəallığı qeyd olunmalıdır.
Dərslərin müzakirəsində müəllimlər belə bir
fikrə gəldilər ki, təhsil qanununun həyata
keçirilməsinin uğurlu nəticələrindən biri də
təlim və tədris prosesində kimya fənn
kurikulumunun xarakter xüsusiyyətlərindən və
təlim strategiyasının tələblərindən olan
dərslərin müasir təlim prinsipləri əsasında
təşkilinə keçilməsidir.
Kurs məşğələləri başa çatdıqdan sonra kursun
rəhbəri, Təbiət elmləri kafedrasının baş
müəllimi, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Aydın
Əhmədzadənin məsləhəti ilə yekun yığıncağı
keçirildi. Tədbirdə kimya dərsliklərinin
müəlliflərindən olan pedaqoji elmlər doktoru
Mütəllim Abbasov, məşğələlərin fəal
aparıcılarından olan Təhsil Problemləri
İnstitutunun əməkdaşlarından pedaqogika üzrə
fəlsəfə doktorları Akif Əliyev və Mürşüd
Fərəcov və 70-dən artıq müəllim iştirak
etmişdir.
Yığıncaqda fənn müəllimləri kimya dərsliklərində
hər bir mövzunun sonunda çalışmaların
verilməsinin xeyli azaldılmasından, kimya
proqramında verilən laborator və praktik işlərin
yerinə yetirilə bilməməsinin çətinliklərindən,
dərsliklərə əlavə olan kimyadan çalışma və
məsələlər vəsaitinin olmamasından, belə
tədbirlərin keçirilməsinin əhəmiyyətindən
danışdılar.
Mütəllim Abbasov müəllimlərin dərsliklərlə
bağlı olan fikirlərinə səmimi şəkildə
qənaətləndirici cavab verdi. Daha sonra
müəllimlər kursun gedişi zamanı onları təmin
edən fənn kurikulumlarının mahiyyəti və
məzmunundan, kimyanın tədrisində elektron
vəsaitlərdən istifadənin formalarından, seminar
məşğələlərinin gedişində "açıq dərs"lərin
təşkilinə daha çox diqqət verilməsindən
danışdılar. Kursun aparılmasında iştirak edən
mühazirəçilərin də fəaliyyətinə münasibət
bildirildi.
Mürşüd FƏRƏCOV,
pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru, dosent |
