|
ABŞ-ın Montana Universitetində "Kurikulum
hazırlığı" kursu üzrə təhsil alan kurikulum
mütəxəssisi və kifayət qədər pedaqoji staja
malik Azərbaycan dili və ədəbiyyat, fizika
müəllimləri kimi ölkəmizin təhsil sistemində
aparılan qiymətləndirmələr barədə öz
mülahizələrimizi oxucularla bölüşmək istəyirik.
 Son
zamanlar KİV-də təhsilin keyfiyyətindən bəhs
edən çoxlu sayda yazılara rast gəlirik. Yazı
müəllifləri təhsilin keyfiyyət parametrlərini,
onun ölçülmə xüsusiyyətlərini təsvir edir,
fərqli formalı və məzmunlu məsələləri müqayisə
edərək nəticəyə gəlməyə çalışırlar. Qeyd edək ki,
təhsilin keyfiyyətinin müəyyən edilməsində
qiymətləndirmənin nəticələrindən istifadə etmək
üçün onun nə məqsədlə aparıldığını, kimin
qiymətləndirildiyini və qiymətləndirmənin hansı
meyarlarla keçirildiyini nəzərə almaq çox
vacibdir. Hazırda ölkəmizdə iki məqsədə görə
mərkəzləşdirilmiş qaydada qiymətləndirmə
aparılır: buraxılış və qəbul imtahanları.
Nədənsə, KİV-də ölkəmizin ümumi təhsil
sisteminin keyfiyyəti haqqında mühakimə yürütmək
üçün yalnız qəbul imtahanlarının nəticələrindən
istifadə edilməsi faktına rast gəlirik.
Bildiyimiz kimi, keyfiyyət öyrənilən hədəfin
müəyyən olunmuş standartlara uyğunluğunu
bildirir. Onun parametrləri standarta nə qədər
uyğun olarsa, keyfiyyətin də bir o qədər yüksək
olduğu müəyyən olunur. Bu baxımdan, şagirdlərin
təlim nəticələrinin obyektiv qiymətləndirilməsi
ilə əldə edilmiş məlumatlar da ümumi təhsilin
keyfiyyətini müəyyən etmək üçün əsas mənbədir
desək, yanılmarıq.
Bəs təhsilin keyfiyyətini müəyyən edən
qiymətləndirmə hansı özünəməxsus xüsusiyyətlərə
malik olmalıdır?
İlk növbədə onu qeyd edək ki, cəlb edilənlər
eyni parametrlər üzrə eyni səviyyədə
qiymətləndirilməlidir. Yəni ölkənin coğrafi
ərazisi, şəhər və kənd məktəbləri, şagird
kontingenti böyük və kiçik olan məktəblər eyni
səviyyədə təmsil olunmalıdır.
Bu parametrləri nəzərə alsaq, qəbul
imtahanlarının nəticələri əsasında təhsilin
keyfiyyətinə qiymət verilməsinin birtərəfli
yanaşma olduğunu görmək mümkündür. Çünki burada
təhsilin keyfiyyətinə qiymət vermək üçün vacib
olan məsələyə kompleks yanaşma faktı kənarda
qalır. Belə ki, təhsilin keyfiyyəti barədə söz
demək üçün təhsil müəssisələrinin fəaliyyətindən
tutmuş valideyn - məktəb əlaqələrinə qədər
bütün məsələlər öyrənilməlidir.
TQDK-nın apardığı qəbul imtahanları yalnız
müraciət edən abituriyentlərin bilik və
bacarıqlarını qiymətləndirdiyinə görə ölkənin
bütün coğrafi ərazilərinin və müxtəlif tipli
məktəblərin təmsil olunmasından söhbət gedə
bilməz. Belə ki, bir ildə hər hansı bir
regiondan böyük sayda müraciətlər olduğu halda,
bir neçə il sonra bu nisbət dəyişə bilər.
Deyilənlərə TQDK-nın müxtəlif fənlər üzrə qəbul
imtahanları üçün hazırlanan test
tapşırıqlarındakı müəyyən çatışmazlıqları və bu
çatışmazlıqların abituriyentlər üçün yaratdığı
çətinlikləri də əlavə etsək, təsvir etmək
istədiyimiz mənzərə hamı üçün aydın olar.
İlk olaraq imtahanqabağı hazırlıq keçən
abituriyentlərin istifadə etdiyi ədəbiyyatlardan
danışmaq istərdik. Məlumdur ki, seçim və
müsabiqə yolu ilə keçirilən qəbul imtahanlarına
hazırlaşan abituriyentlər üçün dərsliklər əsas
mənbə sayılsa da, onlar digər köməkçi
vəsaitlərdən də istifadə edirlər. Qeyd etməliyik
ki, abituriyentlərin müraciət etdiyi həmin
vəsaitlərdə dərslikdə olmayan, həm abituriyent,
həm də müəllim üçün anlaşılmazlıq yaradan, elm
sahəsində mübahisə doğuran məsələlərin öz əksini
tapması təəssüf doğurmaya bilmir. Belə hallara
TQDK-nın hazırladığı müxtəlif fənlər üzrə
vəsaitlərdə rast gəlinir. Bunlardan bir neçəsini
diqqətə çatdırmaq istəyirik.
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin
07.04.2005-ci il tarixli, 227 nömrəli əmri ilə
təsdiq edilən və 2009-cu ildə təkrar nəşr olunan
ümumtəhsil məktəblərinin 10-cu sinfi üçün
ədəbiyyat dərsliyinin 65-ci səhifəsində yazılır:
"Nəsimi Şərq şerinin məsnəvi, qəsidə, qəzəl,
tuyuq, müstəzad, tərcibənd, müləmmə kimi
şəkillərindən öz yaradıcılığında istifadə
etmişdir".
Yəni, başqa sözlə desək, Nəsiminin yalnız əruz
vəznində yazdığı nəzərə çatdırılır.
Lakin TQDK-nın "Ədəbiyyat fənni üzrə vəsait"ində
Nəsiminin əruz vəzni ilə yanaşı, heca vəzninin
varsağı janrında da yazdığı qeyd olunur:
"...Lakin Nəsiminin heca vəznli şeirləri də
vardır. Onun türkcə divanında təsadüf edilən
heca vəznli şeirləri varsağı formasındadır"
(TQDK, Ədəbiyyat fənni üzrə vəsait, 2010, səh.120).
Görəsən, abituriyent hansı faktı düzgün qəbul
etsin?! Axı dərslikdə olmayan, akademik
səviyyədə hələ də öz həllini tapmayan subyektiv
mühakimənin, faktın vəsaitə gətirilməsi nə
dərəcədə doğrudur?!
Eyni faktlarla TQDK-nın Azərbaycan dili fənni
üzrə hazırladığı vəsaitdə də qarşılaşırıq.
TQDK-nın "Azərbaycan dili fənni üzrə vəsait"ində
dərslikdə olmayan anlayışların işlədilməsi (dodaq
və damaq ahəngi, omonimlərin cinas qafiyəsi
yaratması, dublet, mütləq və nisbi sinonimlik
anlayışları, morfemika və s.), fonetika bəhsində
müşahidə olunan böyük bir sistemsizlik, bəzi
sözlərin orfoepiyasına ikili münasibət (məsələn,
səhifə 571-də ağac sözünün [ağaç],
ağacdələn sözünün [ağaçdələn] şəklində
yazılmasına baxmayaraq, eyni sözlər 572-ci
səhifədə müvafiq olaraq, [ağaş] və [ağaşdələn]
formasında yazılmışdır.) nəinki abituriyent,
eyni zamanda müəllim üçün də çətinlik yaradır.
Dərslikdən məlumdur ki, əvəzlik bütün əsas nitq
hissələrini əvəz edir. TQDK-nın "Azərbaycan dili
fənni üzrə vəsait"ində isə, subyektiv
mühakimənin nəticəsi kimi qeyd olunur ki,
əvəzlik fel istisna olmaqla, digər əsas nitq
hissələrini əvəz edir:
"Əsas nitq hissələrinin sualları (fel istisna
olmaqla) sual əvəzliklərinə daxil olur"
(TQDK, Azərbaycan dili fənni üzrə vəsait, 2010,
səh.173).
Tabelilik əlaqəsi sayılan idarə əlaqəsinin
ancaq müstəqil leksik mənalı sözlər arasında
mövcud olması danılmaz elmi faktdır. TQDK-nın
Azərbaycan dili fənni üzrə hazırladığı vəsaitdə
isə qoşmaların da özlərindən əvvəlki sözü idarə
etdiyi, yəni həmin sözlə idarə əlaqəsində olduğu
yazılır:
"Qoşmalar da özündən əvvəlki sözləri idarə edə
bilir" (TQDK, Azərbaycan dili fənni üzrə vəsaiti,
2010, səh. 323). Bəs qoşmanın tərifində nə
deyilir?!
"İsmin adlıq, yiyəlik, yönlük və çıxışlıq
halında olan sözlərə qoşularaq müəyyən məna
çaları yaradan köməkçi nitq hissəsinə qoşma
deyilir"(Azərbaycan Respublikası Təhsil
Nazirliyinin 23.03.2008-ci il tarixli, 357
nömrəli əmri ilə təsdiq edilmiş ümumtəhsil
məktəblərinin VII sinfi üçün "Azərbaycan dili"
dərsliyi, 2011, səh.114). Yəni söz hallanır,
sonra qoşma ona qoşulur.
Deməliyik ki, hər bir müəllifin istənilən bir
məsələyə öz baxışı ola bilər. Amma
abituriyentin imtahanlara hazırlaşması üçün
nəzərdə tutulan hər hansı bir vəsait heç bir
halda fikir mübadiləsi poliqonuna çevrilə bilməz!
Yuxarıda sadaladığımız nəzəri səhvlərlə yanaşı,
TQDK-nın Azərbaycan dili və ədəbiyyat fənni üzrə
vəsaitlərindəki test tapşırıqlarının bəzisinin,
sanki tələsik yazıldığından iki düzgün cavabla
və ya, ümumiyyətlə, düzgün cavab qeyd olunmadan
tərtib olunması tələbə qəbulu kimi mühüm,
strateji bir prosesi həyata keçirən qurum üçün
mənfi hal sayılır.
Bu vəsaitlər qəbul imtahanlarına hazırlaşan
abituriyentlər üçün ədəbiyyat siyahısına
salındığından, onların həmin vəsaitlərdən
istifadə etməsi icbari xarakter daşıyır. Bu
mənada abituriyentlərin başqa yolu da yoxdur.
TQDK-nın qəbul imtahanları üçün hazırladığı test
nümunələrində də müəyyən çatışmazlıqlarla
qarşılaşırıq.
Məsələn, 03.07.2011-ci il tarixində III qruplar
üçün istifadə olunan test kitabçasının B
variantında olan, aşağıda verilmiş test
tapşırığını nəzərdən keçirək.
Bu test tapşırığında D variantı düzgün cavab
kimi qəbul olunub. Həqiqətən də sözlərin hər üçü
feldən düzəlməmişdir və hər üçünün tərkibi kök
və bir leksik şəkilçidən ibarət deyil. Lakin I
bənddəki fikir də doğru olmayandır. Çünki sözlər
eyniköklü olsa da, hər üçü feldən yaranmamışdır.
Yarıq və yarğan sözlərindən fərqli olaraq
yaralı sözü isimdən düzəlmiş sifətdir. Belə
çıxır ki, test tapşırığında verilən bəndlərdən
ikisi deyil, üçü səhvdir. Lakin düzgün cavab
kimi belə bir variant yoxdur. Əslində I bənddəki
fikir kökü "yar" feli olan eyniköklü
sözlərdir şəklində verilsə idi, doğru olardı.
Göründüyü kimi, bu fakt şərhsiz elmi səhv
olduğundan həm şagirdin çaşqınlığına, həm də
müəllimin şagird qarşısında çıxılmaz vəziyyətdə
qalmasına gətirib çıxarır.
Aşağıda baxılan başqa bir nümunə isə ədəbi dilin
normaları və onların pozulması ilə bağlı olan
test tapşırığıdır. (22.07.2011, II qrup test
kitabçası, A variantı, test 5).
Nümunədə ədəbi dilin hansı norması pozulmuşdur?
"Dəniz sevinirdi gəlişimizə,
Dalğalar dikəlib bizə baxırdı."
(N.Kəsəmənli)
A) fonetik və qrammatik
B) leksik və fonetik
C) leksik və qrammatik
D) qrammatik
E) fonetik
Bu test tapşırığında düzgün cavab kimi D
variantı qəbul olunub. Yəni şeirdə inversiya baş
verdiyindən qrammatik norma pozulmuşdur. Lakin
diqqət etsək, görərik ki, ikinci misrada nöqtə
səhvən dırnağın içində yazıldığından fonetik
norma da pozulmuşdur. Deməli, doğru cavab
əslində A variantıdır.
Başqa bir nümunə (22.07.2011, II qruplar üçün
test kitabçası, B variantı, test10 ):
Nümunədə ədəbi dilin hansı norması pozulmuşdur?
"Axşamdır.
Titrəyir günəşin sarı telləri"
A) fonetik və qrammatik
B) leksik və qrammatik
C) leksik və fonetik
D) fonetik
E) qrammatik
Verilmiş şeir nümunəsində inversiya baş
verdiyindən həm qrammatik norma pozulmuş, eyni
zamanda ikinci misranın sonunda nöqtədən
istifadə olunmadığı üçün fonetik norma da
pozulmuşdur. Lakin testin düz cavabı kimi E
variantı qəbul edilmişdir. Əslində, əsas durğu
işarəsi olan nöqtənin cümlədə işlənməməsi və ya
səhv yerdə istifadə olunması fonetik normanın
pozulması sayılmalıdır.
Şagirdlərin köməkçi nitq hissələri üzrə bilik
səviyyəsini yoxlamağa xidmət edən bir tapşırığa
nəzər yetirək (03.07.2011, III qruplar üzrə test
kitabçası, B variantı, test10):
Aşağıdakı bağlayıcının növünü və sinonimini
müəyyənləşdirin.
"Ya ağaclar kəsilir, ya da başqa sahə seçilirdi".
A) inkar; nə, nə də
B) aydınlaşdırma; yəni
C) qarşılaşdırma; amma
D) iştirak; həm, həm də
E) bölüşdürmə; gah, gah da
Yuxarıdakı test tapşırığının cavabı E
qəbul olunmuşdur.
Azərbaycan dilçilik elmindən məlumdur ki, ya,
ya da bağlayıcıları iştirak edən cümlədə iki
işdən birinin mümkünlüyü ifadə edilir. Gah,
gah da bağlayıcılarının işləndiyi cümlələrdə
isə hadisələr bir-birini əvəz edir. Bu yanaşmanı,
fikri əsas tutaraq həmin bağlayıcıların
bir-birinə sinonim bağlayıcı kimi götürülməsi
nə dərəcədə doğrudur?! Düzdür, sinonim olmaq
sözlərin eyni mənanı verməsi anlamına gəlmir.
Lakin məsələ burasındadır ki, bölüşdürmə adı
altında qruplaşdırılmasına baxmayaraq, ya, ya
da və gah, gah da bağlayıcıları heç
yaxın mənalı sözlər də sayıla bilmir.
Tez-tez qarşılaşdığımız mənfi məqamlardan biri
də orfoepiya və ya orfoqrafiyasına görə
mübahisəli sözlərin test tapşırıqlarında
istifadə olunmasıdır.
Ə.Əfəndizadənin 1989-cu ildə nəşr olunmuş "Orfoqrafiya-orfoepiya
lüğəti" 2009-cu ildə yenidən çap olunmuşdur.
Təzə nəşrdə bəzi sözlərin yazılışı və ya
tələffüzü əvvəlki nəşrdən fərqlənir. Lakin bu
yeniliklər və təkmilləşmə barədə yeni nəşrdə heç
bir məlumat verilməmişdir. Görəsən, ayrı-ayrı
nəşrlərdə müxtəlif cür yazılan və ya tələffüz
olunan sözlərlə qarşılaşan abituriyent nəyə
əsaslanaraq hansı variantın doğru olması
qənaətinə gələ bilər?! Bəlkə, bu tip testlərin
abituriyentlərə təqdim olunmasında hansısa bir
zərurət var?!
Tələffüz və yazılışı fərqli, müxtəlif formalarda
verilmiş sözlər orfoepik təhlil məqsədilə test
tapşırıqlarında istifadə edilməməlidir. Bu
priyom test sualının çətinliyinə deyil,
şagirdin çaşdırılmasına və hüquqlarının
pozulmasına xidmət edir.
Məsələn, 10.07.2011-ci il tarixində I qruplar
üçün test kitabçasının B variantında təqdim
olunmuş 2 nömrəli test tapşırığında istifadə
olunan "Portret" sözünün tələffüz forması
lüğətin 1989-cu il nəşrində [partret] , 2009 -cu
il nəşrində isə [partiret] şəklində yazılmışdır.
Görəsən, belə mübahisə doğuran testlərdən
istifadə olunması nə məqsəd güdür?! Çətin sual
anlayışını bu tipli testlərlə ifadə etmək də
kökündən səhvdir. Çətin səviyyəli test
proqramdankənar fakt əsasında deyil, daha
düşündürücü şəkildə, lakin abituriyentin
mənimsədiyi və ya mənimsəyə biləcəyi biliklər
səviyyəsində tərtib olunmalıdır.
Ədəbiyyat üzrə test tapşırıqlarında istifadə
olunan, sadəcə hafizənin yoxlanılmasına xidmət
edən bir test tapşırığına diqqət edək
(03.07.2011, III qruplar üçün test kitabçası, A
variantı, test 48):
M.Füzulinin "Leyli və Məcnun" poemasından
verilmiş nümunə hansı epizoda aiddir?
...dedi: " Ey vəfalı yarım!
Ğəm mərhələsində ğəmgüsarım.
Adətcə görünməz ixtilatın,
Hər günküyə bənzəməz nişatın.
Noldu sənə, söylə, zar olubsan?
Bitaqətü biqərar olubsan?
Qandan bu küdurət oldu hasil?
Noldu səbəbi məlahəti-dil?"
A) Məcnunun atasının elçilikdən qayıtması
B) İbn Səlam ərə gedəndən sonra Məcnunun Leyliyə
məktub göndərməsi
C) Məcnunun Novfəllə görüşməsi
D) Atasının Məcnunu səhradan evlərinə qaytarması
E) Məcnunun Leylinin İbn Səlama nikah
edilməsindən xəbərdar olması
Yuxarıdakı test çalışmasının doğru cavabını qeyd
etmək üçün "Leyli və Məcnun" poemasını əzbərdən
bilmək əsas şərtdir. Axı verilən materialı
əzbərdən bilmək, güclü zehnə malik olmaq savadın
göstəricisi olmadığından bu tipli test
tapşırıqları da biliyin qiymətləndirilməsi üçün
əsas götürülə bilməz. Deməliyik ki, haqlı olaraq,
bu tipli test tapşırıqları həm müəllim, həm də
şagirdlər tərəfindən normal qarşılanmır. Hər
hansı bir əsərdən müəyyən bir hissə verməklə
həmin nümunə əsasında ədəbiyyat nəzəriyyəsi üzrə
bilikləri yoxlamaq, əsəri təhlil etmək cəhətdən
testlər tərtib etmək daha məqsədəuyğun sayıla
bilər.
Ədəbiyyat fənninə aid bəzi test tapşırıqlarında
tarixi xronologiyanın ağırlığı o qədərdir ki,
həmin tapşırıqlar tarix fənni üzrə testlərdən
heç də fərqlənmir. Bəzi test tapşırıqlarının, o
cümlədən yuxarıda verilmiş nümunənin təkcə
oxunuşuna bir dəqiqə vaxt sərf olunur.
Ümumilikdə 120 sualı cavablandırmaq üçün
abituriyentə 180 dəqiqə vaxt verilir, bu da
orta hesabla hər suala verilən maksimum 1,5
dəqiqə deməkdir. Nəzərə almaq lazımdır ki, sual
kitabçasında qeyd etdiyi nəticələri cavab
kartına köçürmək də abituriyentdən müəyyən vaxt
tələb edir.
Həmçinin TQDK-nın riyaziyyatdan I qrup üzrə
test tapşırıqlarında da müəyyən çatışmazlıqlara
rast gəlinir.
I qruplar üçün hazırlanmış test kitabçasının C
variantında (10.07.2011-ci il) 112-ci test
tapşırığının şərti anlaşılmazdır.
112.
Dairənin mərkəzindən uzunluğu 8 sm olan
perpendikulyar qaldırılmışdır. Dairənin sahəsi
225 π
sm² olarsa, perpendikulyarın uc nöqtəsi ilə
çevrənin nöqtələri arasındakı məsafəni tapın.
Məsələnin şərtindən ilk anda heç nə başa
düşülmür. Məsələnin şərtinin bu cür verilməsi
nə məqsəd daşıyır....
Məsələni bu cür vermək daha yaxşı olardı:
Dairənin mərkəzindən onun müstəvisinə uzunluğu
8 sm olan perpendikulyar qaldırılmışdır.
Dairənin sahəsi
225 π
sm²olarsa, perpendikulyarın uc nöqtəsi ilə
çevrənin nöqtələri arasındakı məsafəni tapın.
I qruplar üçün hazırlanmış test kitabça
sının C variantında (10.07.2011-ci il) 116-cı
test tapşırığının cavabında isə səhvə yol
verilmişdir.
Test tapşırığı belədir:
Bunların hasili isə 27-yə bərabərdir. Düzgün
cavab yoxdur.
Fizika fənnindən IV qruplar üçün hazırlanmış
test kitabçasının B variantında 26-cı test
tapşırığında (16.07.2011-ci il) deyilir: Müstəvi
kondensator sabit gərginlik mənbəyinə
qoşulmuşdur. Kondensatorun lövhələri arasına
dielektrik daxil etdikdə onun elektrik tutumu
(C) və yükü (q) necə dəyişir?
İlk baxışda tapşırığın mətnində hər şeyin
sanki doğru təqdim edildiyi görünsə də,
nəzərdən qaçırılan məqam nədən ibarətdir?
Bizcə, tapşırıq belə təqdim edilməli idi:
Hava qatı ilə ayrılmış sabit gərginlikli
müstəvi kondensatoru (və ya hava kondensatorunun)
lövhələri arasına dielektrik daxil etdikdə onun
elektrik tutumu (C) və yükü (q) necə dəyişər?
Bizim belə düşünməyimizin səbəbi nədir?
Birincisi, hesab etsək ki, kondensatorun
lövhələri arasında vakuumdur (çünki tapşırığın
mətnində bu haqda heç bir qeyd yoxdur), o halda
düşünmək olar ki, dielektrik kimi lövhələrin
arasına qaz da (məsələn, hava) daxil etmək olar.
Digər tərəfdən də məlumdur ki, qazların
dielektrik kimi nüfuzluğu vahidə yaxındır və
dərslikdə qeyd olunur ki, qazlarda elektrik
sahəsi elə vakuumdakı kimidir (bax: IX sinif
fizika dərsliyi 2009-cu il, səh.27). Deməli,
testə verilən cavab da belə ola bilər: tutum
və yük dəyişmir (baxmayaraq ki, cavablar
içərisində beləsi yoxdur, lakin bu testin
mətnində buraxılan diqqətsizliyi sığortalamır,
çünki abituriyent doğru cavab yoxdur fikrinə
gələ bilər və ya digər cavabların doğruluğunu
yoxlamaq üçün əlavə vaxt itirməli də olar).
İkincisi, hesab etsək ki, tapşırığın mətnində
qazların dielektrik nüfuzluğunun elə
vakuumdakı kimi sayılaraq dielektrik kimi
qazları nəzərdə tutulmayıb (halbuki, bu,
kökündən səhvdir), onda da test tapşırığının
şərti belə olmalı idi: Müstəvi kondensator
sabit gərginlik mənbəyinə qoşulmuşdur.
Kondensatorun lövhələri arasına bərk və ya maye
dielektrik daxil etdikdə onun elektrik tutumu
(C) və yükü (q) necə dəyişər?
Çünki dərslikdən məlumdur ki, qazlardan fərqli
olaraq bərk və maye halda olan dielektrik
mühitlərin dielektrik nüfuzluğu vahiddən xeyli
böyükdür.
Göstərilən amillərin abituriyentin nəticələrinə
təsiri ilə bağlı əlavə şərh vermək istəmirik.
Biz yalnız həlli vacib olan məsələlərə
münasibətimizi bildirməyə çalışdıq. İnanırıq ki,
yuxarıda sadaladığımız çatışmazlıqlar tezliklə
aradan qaldırılacaq və abituriyentlərin
nəticələrinə təsir edən ən xırda məsələlər belə
gələcək qiymətləndirmələrdə nəzərə alınacaq.
Nəzakət MEHDİYEVA,
Təhsil Sektorunun İnkişafı üzrə İkinci Layihə
Milli qiymətləndirmə proqramının rəhbəri,
Nizami AĞAYEV,
əməkdar müəllim,
fizika-riyaziyyat elmləri üzrə fəlsəfə doktoru,
Sədaqət MƏMMƏDOVA,
Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi |
