ARXİV

5 Oktyabr 2012 - №39

Dünyanın təhsil yenilikləri

Rusiya Federasiyasının xarici işlər naziri Sergey Lavrov dövlətin əcnəbi tələbələrə ayırdığı yerlərin sayının 20 minə qaldırılmasını təklif edib. O bu təkliflə MDB məsələləri üzrə Federal Agentliyin xaricdəki nümayəndələrinin müşavirəsində çıxış edib.

S.Lavrov deyib: "Biz əcnəbilərə hər il 10 min ədəd dövlət təqaüdü veririk. Mən prezident və hökumət sədrinin dediklərini nəzərə alaraq, bu rəqəmi ikiqat artırmağı və hər il 20 min təqaüd verilməsinin mümkünlüyünə baxılmasını, xüsusilə həmvətənlərimiz, dost ölkələrdən, ilk növbədə MDB ölkələrindən olan abituriyentlər üçün faiz ayrılmasını təklif edərdim".

MDB məsələləri üzrə Federal Agentliyi Rusiya Federasiyası prezidentinin sərəncamı ilə 2008-ci il sentyabrın 6-da yaradılıb. Agentliyin vəzifəsi MDB məkanında inteqrasiya proseslərinə yardım etmək, xaricdə yaşayan həmvətənlərə köməklik göstərmək, rus dili və mədəniyyətinə, onun təbliğinə dəstək verməkdən ibarətdir. MDB məsələləri üzrə Federal Agentliyin əsas fəaliyyəti xaricdəki nümayəndəliklərin, Rusiya elm və mədəniyyət mərkəzləri sistemi vasitəsi ilə həyata keçirilir. Hazırda dünyanın 70-dən çox ölkəsində bu cür mərkəz fəaliyyət göstərir.

Britaniyalı tələbələr xarici ölkələrdə təhsilə üstünlük verir

Britaniyalı tələbələr arasında xarici ölkələrdə təhsilə üstünlük verənlərin sayı artır. Buna səbəb ölkədə illik təhsil haqlarının 9 min funt-sterlinqədək artırılması və ali təhsilin sonunda hər bir tələbənin dövlətə 40 min funt-sterlinqdən çox borcunun yaranacağı qorxusudur.

Bu səbəbdən britaniyalı tələbələrin xaricdə təhsil almağa maraq göstərmələri təəccüb doğurmur. Son araşdırmalara əsasən, onların 72 faizi xaricdə təhsilə maraq göstərdiyini bildirib. Tələbələr əsasən, təhsil haqqının aşağı olduğu Şimali Amerika, Avstraliya və digər Avropa ölkələrində (xüsusən, Almaniya, Hollandiya, Belçika və Skandinaviya ölkələri) təhsilə üstünlük verirlər.

UCAS-ın (Universities and Colleges Admissions Service-Universitet və Kolleclərə Qəbul Xidməti) məlumatına görə, 2012-ci ildə İngiltərə ali məktəblərinə sənəd verən tələbələrin sayı azalıb. Məsələn, London İncəsənət Universitetinə ərizə verən tələbələrin sayında 17 faiz azalma müşahidə olunub. Belə ki, əgər 2011-ci ildə bu ali məktəbə ərizə verən tələbələrin sayı 28358 nəfər idisə, 2012-ci ildə onların sayı 23421 nəfər olub. 

Britaniyalı tələbələrin sayının azalması nəticəsində London Universitet Kolleci və Kuin Meri London Universitetində də 2012-ci tədris ili üzrə ayrılan tələbə yerləri məhdudlaşdırılıb. Belə ki, hər iki universitetə 2012-ci tədris ili üzrə Böyük Britaniya və Avropa İttifaqı ölkələrindən 200-dək az ərizə qəbul olunub.

 Rusiyada 2013-2020-ci illəri əhatə edən "Təhsilin inkişafı" proqramı qəbul ediləcək

Rusiyada 2013-2020-ci illəri əhatə edən təhsilin inkişafı üzrə yeni proqram qəbul ediləcək. Proqrama əsasən, bütün təhsil müəssisələrini böyük dəyişikliklər gözləyir. Belə ki, 12 yaşdan etibarən istedadlı şagirdlər Rusiya hökumətinin təqaüdünü almaq imkanı əldə edəcəklər. Onlar üçün hər il ali məktəblərin iştirakı ilə 300-ə qədər yay və qış məktəbləri fəaliyyət göstərəcək. Məzunların ixtisas seçmələri və bu ixtisas üzrə məqsədyönlü hazırlıq keçmələri məqsədilə bütün təhsil müəssisələri təmayüllü olacaq.

XI (XII) sinif məzunlarının əsas yekun dövlət attestasiyası olan vahid dövlət imtahanları saxlanılacaq, lakin testlər biliyin qiymətləndirilməsi üçün yeganə meyar olmayacaq. Proqrama əsasən, 2020-ci ilə qədər vahid dövlət imtahanlarının orta balı ilə məktəblərdə alınan "kafi" və "yaxşı" qiymətləri arasında fərq 1,5 dəfədən çox olmamalıdır. Belə ki, əgər əvvəllər məktəblərin "pis" və ya "yaxşı" olması gizlədilirdisə, bu proqrama əsasən, məktəblərdəki təhsilin keyfiyyətinin səviyyəsi rəsmi sənədlərdə açıq şəkildə göstəriləcək. Məsələn, əgər "yaxşı" məktəbin şagirdi hər hansı fənn üzrə orta hesabla 60 bal toplayırsa, "pis" məktəbdə bu fərq 45-dən aşağı olmamalıdır. Bundan əlavə, 2015-ci ilədək məktəblərin 65 faizi sürətli İnternet şəbəkəsinə qoşulacaq. 2018-ci ilədək isə bu göstəricini 100 faizə çatdırmaq nəzərdə tutulur.

Təhsilin inkişafı üzrə yeni proqram uşaq bağçalarını da əhatə edəcək. Belə ki, proqrama əsasən, 2013-2020-ci illərdə Rusiyada 3 yaşadək uşaqlar üçün geniş körpələr evi şəbəkəsinin yaradılması nəzərdə tutulub. Bundan əlavə, bütün uşaqlar məktəbəqədər hazırlıqla təmin ediləcəklər. Mühacirlərin övladlarına rus dilini öyrənmələri üçün bütün şərait yaradılacaq. Həmçinin, uşaq bağçalarında çalışan müəllimlərin  əməkhaqlarının ölkə üzrə orta hesabla 100 faizədək artırılaraq təxminən 40 min rubla çatdırılması, 2015-ci ilədək bütün uşaq bağçalarının fəaliyyətinin dövlət standartlarına uyğunlaşması, Rusiyanın cənubunda yerləşən 20 regiona isə yeni uşaq bağçalarının tikintisi üçün əlavə subsidiyaların ayrılması planlaşdırılır.

Proqrama əsasən, orta təhsil müəssisələrində təhsil alan şagirdlərin 50 faizinin olimpiadalarda iştirakı təmin ediləcək. 2020-ci ilə qədər bütün məktəblərdə idman zalları fəaliyyət göstərəcək, məktəblərin İnternet şəbəkəsinə qoşulması təmin olunacaq. Həmçinin, hər il 50 məktəbə islahatyönümlü işlər üçün əlavə vəsait ayrılacaq və 1000 müəllimə 200 000 rubl məbləğində mükafat veriləcək. Proqramda gənc müəllimlərə güzəştli ipoteka kreditlərinin verilməsi də öz əksini tapıb.

Bundan əlavə, təhsilin inkişafı üzrə proqramda ali məktəblərin 25 faizində əlillərin təhsili üçün şəraitin yaradılması, ölkənin 5 ali məktəbinin dünyanın aparıcı reytinq siyahılarında ilk yüzlüyə düşməsi, 2015-ci ilədək 10 ən yaxşı ali məktəbin əlavə maliyyə vəsaiti ilə təmin olunması, tələbə təqaüdlərinin 5 min rubladək artırılması və ali məktəb müəllimlərinin əməkhaqlarının ölkə üzrə orta hesabla 200 faiz artırılaraq təxminən 80 min rubla çatdırılması nəzərdə tutulur.

Proqramda həmçinin gənc pedaqoqlar üçün pedaqoji internaturanın yaradılması nəzərdə tutulub. Texniki peşə təhsili müəssisələri və kolleclər isə iki böyük qrupa ayrılacaq. Onlardan biri ümumu təhsil və peşə, digəri isə ixtisasartırma ilə məşğul olacaq. Ali məktəblərin əlavə maliyyələşməsi çərçivəsində prioritet aspirantların və doktorantların hazırlığını həyata keçirən federal və elmi-tədqiqat universitetlərinə veriləcək.

Əcnəbi tələbələrə ayrılan qrantlar artırılır

İsveç hökuməti 2013-cü ilin büdcəsində əcnəbi tələbələr üçün verilən qrantların məbləğini ikiqat artırmağı təklif edib. Bu addım 2011-ci ildə qeyri-avropalı tələbələr üçün təhsil haqqı tətbiq edildikdən sonra (yerli və avropalı tələbələr üçün təhsil pulsuzdur) onların sayının kəskin azalmasının qarşısını almaq və ölkəyə əcnəbi tələbələri cəlb etmək üçün nəzərdə tutulub.

Ölkənin əsas qəzetlərindən olan "Dagens Nyheter"-də Stokholm ali məktəblərinə qəbul olan əcnəbi tələbələrin sayının 2010-cu illə müqayisədə 80 faiz azaldığı barədə məlumat dərc edilib.

Hökumət əcnəbi tələbələrə verilən 50 milyon İsveç kronu məbləğində qrantı 100 milyon İsveç kronunadək (15 milyon ABŞ dolları) artırmağı planlaşdırır. İsveç ali məktəblərində qeyri-avropalı tələbələr üçün giriş (qəbul) haqqı 900 (137 ABŞ dolları), orta illik təhsil haqqı isə 120 min İsveç kronu (18300 ABŞ dolları) təşkil edir.

Qeyri-avropalı tələbələr üçün təhsil haqqının tətbiq edilməsini müdafiə etmək məqsədilə İsveç Təhsil Nazirliyi başqa dəlillərlə çıxış edir. Təhsil Nazirliyindən bildirirlər ki, İsveç ali təhsili dünya bazarında təhsilinin ödənişsiz olması ilə deyil, keyfiyyəti ilə rəqabət aparmalıdır.

Dövlət büdcəsindən qrantlara ayrılan vəsaitin artırılmasına əsas səbəb kimi isə ölkənin ali məktəblərindən gələn şikayət və çağırışlar göstərilir. Ali məktəblər əcnəbi tələbələri cəlb edən marketinq kompaniyalarının yüklənməsindən və əcnəbi tələbələrinin sayını artırmaq məqsədi ilə digər mənbələr hesabına qrant artırmaq məcburiyyətində qaldıqlarından şikayətlənirlər. Həmçinin ali məktəblər hazırda beynəlxalq magistr kurslarında yaxşı oxuyan tələbələrin yoxluğundan gileylənirlər. Onlar 2010-cu ilədək beynəlxalq magistr kurslarında Avropanın hüdudlarından kənar ölkələrdən olan tələbələrin çoxluq təşkil etdiyini vurğulayırlar.

Stokholm İncəsənət, Sənətkarlıq və Dizayn Universitet Kollecinin tədqiqatlar üzrə direktoru Maqnus Mork bildirib ki, kollecdə 2010-cu ildə qeyri-avropalı magistrantların sayı 45 nəfər olduğu halda, 2012-ci ildə bu göstərici 4 nəfərə enib. Kral Texnologiya İnstitutundan isə magistratura səviyyəsində təhsil alan tələbələrin yoxluğu ilə əlaqədar bir sıra kursların bağlanılması və əməkdaşların işdən azad edilməsinin nəzərdə tutulduğunu bildiriblər.

Stokholm Universitetinin rektoru, professor Kore Bremer "University World News" İnternet dərgisinə müsahibəsində fikirlərini belə əsaslandırıb: "Qrantların məbləğinin ikiqat artırılması təqdirəlayiqdir, lakin bu hələlik qənaətləndirici deyil və bizə daha çox qrant lazımdır - yalnız inkişaf etməkdə olan ölkələri təmsil edən tələbələr üçün deyil, həm də Avropaya daxil olmayan, təhsil haqqının tətbiq olunduğu istənilən ölkədən olan tələbələr üçün. Tələbələrə qrant proqramı BMT tərəfindən "inkişaf etməkdə olan ölkələr" üçün müəyyən edilib, lakin İsveçə daha çox əcnəbi tələbə lazımdır. Məsələn, İsveçdə təhsil haqqını ödəyə biləcək ABŞ-dan və Avropadan kənarda yerləşən digər inkişaf etmiş ölkələrdən olan tələbələr".

Stokholm Universitetində hazırda 81 əcnəbi tələbə təhsil haqqı ödəyir. Ən çox tələbə Çindən (17 nəfər), Ukraynadan (9 nəfər) və ABŞ-dandır (8 nəfər). Əcnəbi tələbələrin 64 nəfərini magistrantlar təşkil edir. Onlardan 32 nəfər qrant alır.

İsveç İnstitutunun Təhsil proqramı üzrə meneceri Niklas Tranaeus "University World News"-a bildirib ki, İsveç İnstitutu qrantların artırılmasını dəstəkləyir. "Bu addım universitetlərə daha çox ölkədən tələbə toplamağa kömək edəcək. Bu, həm tələbələr, həm də İsveç ali təhsilinin beynəlmiləlləşdirilməsi üçün çox yaxşı haldır".

İsveç dövləti Banqladeş, Boliviya, Kamboca, Efiopiya, Keniya, Mali, Mozambik, Ruanda, Tanzaniya, Uqanda, Zambiya kimi ölkələrin inkişafına yardım məqsədilə uzunmüddətli proqram həyata keçirir. Bu ölkələrdən olan tələbələrə 60-a qədər təqaüdün ayrılması nəzərdə tutulur.

Maliyyə yardımı almaq istəyən əcnəbi tələbələr oxumaq istədikləri universitetlərin saytlarından bu haqda əlavə məlumat əldə edə bilərlər.

ABŞ məktəblilərinin yazı bacarığı səviyyəsi aşağı düşüb

ABŞ məktəblilərinin yazı bacarığı səviyyəsi yeni milli yazı imtahanında sınaqdan keçirilib. Şagirdlərin əksəriyyəti imtahanların öhdəsindən çətinliklə gəliblər. Test şagirdlərin kompüterdə yazı bacarıqlarını müəyyənləşdirmək üçün aparılmış ilk qiymətləndirmədir. Kompüterin orfoqrafik səhvləri aşkarlamaq, lüğət və digər imkanlarından istifadə etmələrinə baxmayaraq, şagirdlər sınaqdan uğurla keçə bilməyiblər. Blumberq agentliyinin məlumatına əsasən, Milli Hesabat Kartı sayılan imtahanlarda 24 min VIII və 28 min XII sinif şagirdləri iştirak edib ki, onların da yalnız 24 faizi yüksək yazı bacarığı səviyyəsi nümayiş etdirə biliblər.

ABŞ Təhsil Departamentinin Təhsilin İnkişafı üzrə Milli Qiymətləndirmə Proqramının rəsmiləri bu vəziyyətlə bağlı narahatlıqlarını bildiriblər. Proqramın rəhbəri Devid Driskol bildirib ki, şagirdlər aydın, məntiqli və dəqiq yazmağı bacarmalıdırlar. "Biz bu işdə şagirdlərimizi dəstəkləməliyik", - deyə o əlavə edib. Rəsmilər qeyd ediblər ki, keçirilmiş imtahan kompüter texnologiyasının yaxşı yazmağı öyrənmək istəyənlərə kömək etmədiyini göstərib.

Qeyd edək ki, əvvəllər Təhsilin İnkişafı üzrə Milli Qiymətləndirmənin yazı testini verərkən şagirdlər kompüter əvəzinə qələm və dəftərdən istifadə edirdilər.

London Universiteti ABŞ-ın Kursera şirkətinin onlayn kursuna qoşulub

Böyük Britaniyanın London Universitetinin Beynəlxalq bölməsi ABŞ-ın sürətlə genişlənən onlayn universitet layihəsi - Kurseraya (Coursera) qoşulub. Ali məktəb cari ildə Kursera şirkətinin Honkonq, Avstraliya və ABŞ universitetləri ilə yanaşı əldə etdiyi növbəti tərəfdaşıdır.

Britaniya ali təhsil müəssisələri arasında bu layihəyə ilk olaraq Edinburq Universiteti qoşulub. London Universitetinin Beynəlxalq bölməsi Kursera vasitəsilə psixologiya, hüquq və kompüter proqramı fənləri daxil olmaqla, ümumilikdə, 5 kurs təklif edəcək. Ali məktəbin Beynəlxalq bölməsinin dekanı Conatan Kid bildirib ki, o, Kurserada təqdim edilən pulsuz kurslar vasitəsilə tələbələri universitetə cəlb edəcəklərinə ümid edir.

Stanford Universitetinin müəllimləri Endryu İnq və Dafna Köller tərəfindən 2011-ci ildə yaradılmış Kursera onlayn təhsil şirkəti dünyanın bir çox nüfuzlu ali məktəbləri ilə əməkdaşlıq edir. Tələbələr üçün dünyanın ən yaxşı universitetlərində pulsuz onlayn kurslar təklif edən şirkətin yaradılmasında məqsəd təhsili hamı üçün mümkün etməkdir. Şirkətin kurslarına qatılan tələbələr hər hansı elmi dərəcə almasa da, dünyanın məşhur professorlarının mühazirələrinə qulaq asmaq və interaktiv tapşırıqlar vasitəsilə öz biliklərini möhkəmləndirmək imkanı əldə edirlər.

Qeyd edək ki, Kursera universitetlərə vençur kapitalının (riskli, lakin perspektivli yeniliklərin tətbiq edilməsinin kreditləşdirmə və maliyyələşdirmə forması) dəstəyi ilə tələbələrə pulsuz onlayn kurslar təqdim etmələri üçün şərait yaradır. Hazırda 30-dan artıq universitetdə Kursera vasitəsilə 1,3 milyondan çox tələbənin cəlb olunduğu 200-dən artıq müxtəlif fənn üzrə onlayn kurslar fəaliyyət göstərir. Onlardan ABŞ-ın Prinston, Stanford, Pensilvaniya, Miçiqan, Vaşinqton, Dyuk, Cons Hopkins, Urbana-Şampeyn İllinoys universitetlərinin və Corciya Texnologiya İnstitutunun adını çəkmək olar. Qeyd edək ki, Kurseranın 6-10 həftəlik kurslarına həftədə bir və ya iki saatlıq videodərslər daxildir.

Cari ildən Kurseranın yeni tərəfdaşları arasında ABŞ-ın Braun, Florida və Vanderbilt universitetləri, İsrailin Hibru, Kanadanın Britaniya Kolumbiyası və Honkonqun Elm və Texnologiya universitetləri yer alır.  

AZƏRBAYCAN
RESPUBLİKASI
TƏHSİL
QANUNU

ƏN YAXŞI
MÜƏLLİMLƏR

ƏN YAXŞI
MƏKTƏBLƏR

700 BAL
TOPLAYANLAR