|
Təhsil sistemindəki dəyişikliklər bütün sahələrdə olduğu
kimi dərsliklərin hazırlanmasında da özünü göstərir.
Kurikulum sisteminə keçidlə əlaqədar olaraq dərsliklər
də bu sistemin tələblərinə cavab verməlidir. Buna görə
də yeni dərsliklərə tələbat yarandı. Qısa müddət ərzində
yeni dərsliklər hazırlanıb şagirdlərin istifadəsinə
verildi. Dərsliklərin hazırlanması ilə paralel olaraq,
bu dərsliklərlə işləmək üçün respublikamızın hər
yerində müəllimlər kurslardan keçərək yeni təlim
metodları ilə tanış oldular, bu sahədə öz biliklərini
artırdılar. Çünki nailiyyətlər əldə etmək üçün bu, vacib
şərtlərdən biridir. Bu işdən sonra müəllimləri
maraqlandıran məsələlərdən biri dərsliklərin hansı
səviyyədə olacağı idi. Nəhayət ki, yeni dərs ili
başlandı və dərsliklər məktəblərə paylandı. Bir
riyaziyyat müəllimi kimi dərsliklərin səviyyəsi mənim
üçün də çox maraqlı idi. Bunun üçün də dərsliklə bağlı
fikirlərimi bölüşmək qərarına gəldim.
Haqqında danışacağımız V sinif riyaziyyat dərsliyi
olacaqdır. Dərsliyin ilk səhifəsindən görünür ki,
əvvəlkilərdən tam fərqli bir dərslikdir. Həm dizayn
baxımından, həm də içərisindəki materiallara görə.
Dərsliyin ilk səhifəsindən şagirdlər bu fəsildə hansı
mövzuları öyrənəcəklərini bilirlər. Bəzi mövzular
onlara aşağı sinifdən tanış gəlir. Müəllim BİBÖ
üsulundan istifadə edərək dərsi hansı aspektdə
quracağını təyin edə, verilmiş çalışmaların bir çoxu
üzərində motivasiya qura bilər. Məsələn, səhifə 7-də №
1, səhifə 8-də № 3, səhifə 9-da № 1, № 6, № 7 və s.
Çünki bu çalışmaları şagirdlər müxtəlif üsullarla həll
edəcəklər. Onlar bu çalışmaları ayrı-ayrı qruplarda
həll etdikdən sonra qrup rəhbərlərinin vasitəsilə
təqdim edəcəklər. Təqdimatdan sonrakı müzakirə
mərhələsində şagirdlər özləri hansı üsulun daha
səmərəli olduğunu təyin edəcəklər.
Dərslikdə məntiqi çalışmalara üstünlük verilmişdir.
Əvvəlki dərsliklərdə belə çalışmalara rast gəlmirdik. Bu
tip çalışmaların həlli şagirdlərin məntiqi təfəkkürünün
inkişafında böyük rol oynayır.
Müasir təhsilin əsas tələblərindən biri həyati bilik və
bacarıq verməkdir. Bu məqsədlə də dərslikdə bir çox
çalışmalara rast gəlirik. Mövqeli və mövqesiz say
sistemləri haqqında məlumat tam yenidir. Bu mövzunun
köməkliyi ilə şagirdlər geyimlərin üzərində tez-tez
rast gəldikləri XL, XXL və s. yazılarını asanlıqla
oxuya biləcəklər. Etiraf edək ki, bir çoxlarımız da bu
yazıları oxumaqda çətinlik çəkirdik.
Çoxrəqəmli ədədlər haqqında olan məlumatlar
genişləndirilmişdir. Buradan şagirdlər daha böyük
natural ədədləri - trilyon (12 sıfır), kvadrilyon (15
sıfır), kvintilyon (18 sıfır), sekstilyon (21 sıfır),
sentilyon (24 sıfır), oksilyon (28 sıfır) və s.
tanıyırlar. Gooqle-un mənası şagirdlər tərəfindən xüsusi
maraqla qarşılanır. Gooqle vahidin yanında 100 sıfırı
olan ədədin adından - Gooqol sözündən götürülmüşdür.
Bu ədəd adı məlum olan ən böyük ədəd hesab edilir.
Gooqle kompaniyasının əsası 1995-ci ildə qoyulmuşdur.
Fənlərarası inteqrasiyaya da geniş yer verilmişdir.
Səhifə 13-də 1 nömrəli çalışma riyaziyyat və coğrafiya
fənləri arasında inteqrasiya yaradır. Bu çalışmada
şagirdlər bəzi dövlətlərin ərazisi və əhalisinin sayı
ilə tanış olurlar. Səhifə 14-də 4 nömrəli çalışmada
riyaziyyat və astronomiya fənni arasında inteqrasiyanı
görürük. Burada da şagirdlər planetlərdən Günəşə qədər
məsafəni öyrənə bilirlər. Günəşə ən yaxın və ən uzaq
planeti tanıyırlar.
Dərslikdə verilmiş məsələlər şagirdlərə yaxın mövzular
əsasında tərtib olunmuşdur. Bəzi məsələlərin həllindən
şagirdlər gündəlik həyatlarında da yararlana bilərlər.
Məsələn, səhifə 72-də bir məsələ şagirdlərə pudinqin
hazırlanma reseptini verir. Bu, qızlar üçün daha
lazımlı ola bilər. Kəsrlər üzərində əməllərin
modelləşdirmə üsulu ilə izahı mövzunun asan dərk
edilməsinə xidmət edir. Statistik məlumatlar müntəzəm
olaraq şagirdlərə çatdırılır. Bu mövzulara aid
məsələlər də tərtib olunmuşdur. Bu da V məzmun
xəttinə uyğun çalışmalardır. Riyaziyyat fənninin 5
məzmun xəttinin hər birinə aid çalışmalar dərslikdə öz
yerini almışdır.
Fikrimi yekunlaşdırıb qeyd edə bilərəm ki, dərslik
şagirdlərdə kreativ düşüncə tərzini formalaşdırmağa,
onların fəaliyyət formasını genişləndirməyə xidmət
edəcəkdir. Bir müəllim kimi dərsliyin səviyyəsi məni
qane edir. Bəzi təkliflərimi vermək istərdim:
Fəndən asılı olmayaraq bütün dərslərdə vətənpərvərlik
ruhunda tərbiyə ön planda olmalıdır. Bu dərsliklərdə də
öz əksini tapmalıdır. Məsələlərin birində dövlət
büdcəmizin qonşu dövlətlərin büdcəsi ilə müqayisəsi
verilmişdir. Bu müqayisə bizə qürur verir. Bu tipli
çalışmalara geniş yer verilməlidir. İşğal altında olan
rayonlarımızın ərazisi, əhalisi, işğal nəticəsində
dəyən maddi ziyanın məbləği ilə bağlı, respublikamızda
olan çaylar, şəlalələr, dağlar, istirahət zonaları
haqqında bir çox məsələlər tərtib etmək olardı.
Beləliklə, şagirdlərə Azərbaycanı həm yaxından
tanıtdırar, həm də sevdirmiş olarıq.
Bilirik ki, fəslin sonunda şagirdlərin summativ
qiymətləndirilməsi aparılır. Bunu nəzərə alaraq hər
fəslin sonunda test tapşırıqlarının verilməsi
məqsədəuyğun olardı. Belə ki, şagirdlər qiymətləndirməyə
hazır olardılar.
Bəzi tapşırıqların qarşısında "Uzunmüddətli tapşırıq"
sözü yazılmışdır. Bu söz tapşırığın bir neçə günə həll
olunacağı təsəvvürü yarada bilər. Əslində isə belə
deyildir. Yaxşı olardı ki, bu söz alternativ sözlə əvəz
olunsun. Dərsliyin ilk səhifəsində perspektiv
planlaşdırma verilsə, bu, müəllimlərimizin işini bir az
yüngülləşdirər. Sonda bir riyaziyyat müəllimi kimi
müəlliflərə öz təşəkkürümü bildirirəm.
Akif ŞİRİNOV,
Bakıdakı 49 nömrəli "İntellekt" məktəb-liseyin
riyaziyyat müəllimi |
