|
Bu gün dünya təhsilinə inteqrasiya olunan
Azərbaycan məktəblərində hər dərsi maraqlı və
səmərəli qurmağa çalışan müxtəlif fənn və sinif
müəllimləri çoxdur.
Yasəmən Bayramova 1996-cı ildə Bakı Pedaqoji
Texnikumunu (Azərbaycan Dövlət Pedaqoji
Kollecini) fərqlənmə diplomu ilə bitirib.
Sumqayıt şəhər Uşaq Birliyinin rəhbəri kimi
çalışıb. 1997-2000-ci illərdə Bakının Nəsimi
rayonundakı 152 nömrəli tədris ocağında
fəaliyyət göstərib. Artıq 10 ildir ki, 35
nömrəli məktəbdə (direktoru Rəna Naibovadır)
sinif müəllimidir (O, Sumqayıt Dövlət
Universiteti filologiya fakültəsinin (qiyabi)
sonuncu kurs tələbəsidir).
 Həyat
əmək və fəaliyyətlə bağlıdır, deyiblər.
Müəllimin mövcudluğu onun şagird varlığını
nurlandıran dərsləridir; dərsləri tamamlayıb,
dərinləşdirən müxtəlif sinifdənxaric,
məktəbdənkənar tədbirləridir. Alim-müəllim
ailəsində dünyaya göz açıb böyümüş Yasəmən Aslan
qızı hər dərsə ciddi hazırlaşır, şagirdlərin
bilik və bacarıqlara yiyələnmələrinə səy
göstərir, ənənəvi metodla interaktivliyin
vəhdətində təlimi vəzifələri reallaşdırır. Bunu
onun bir dərsinin nümunəsində təsvir və təqdim
edirik. II "C" sinfində Azərbaycan dilindən
"Böyük hərflə yazılan sözlər" mövzusu keçilirdi.
Keçmiş dərsi soruşub şagirdlərin bilik və
bacarıqlarını aşkara çıxaran müəllim yeni
mövzunun tədrisinə başladı.
İkincilərə: - Uşaqlar, yer adları da böyük
hərflərlə yazılır, - deyə məlumat verən
Y.Bayramova aşağıdakı məzmunda sual-cavab
apardı:
M.: - Hansı şəhərləri tanıyırsınız?
Ş.: - Bakı, Gəncə, Sumqayıt, Şəki, Lənkəran...
- Hansı ölkələrlə həmsərhədik?
- Gürcüstan, Rusiya, İran, Türkiyə, Ermənistan.
- Azərbaycanın paytaxtı hansı şəhərdir?
- Bakı.
- Azərbaycanın ikinci böyük şəhəri hansıdır?
- Gəncədir. Gəncə qədim şəhərdir. N.Gəncəvi,
M.Gəncəvi, Cavad xan kimi məşhur şəxslər bu
şəhərdə yaşamışlar.
Şagirdlərin cavablarından razı qaldığını
bildirən müəllim:
- Heyvanlara verilmiş adlar da böyük hərflə
yazılır. Məsələn: evin keşiyində duran itlərə
hansı adlar qoyulduğunu bilirsiniz?
- Alabaş, Bozdar, Toplan...
- Atlara hansı adlar verilir?
- Qırat, Yelqanad, Alapaça, Tufan.
Şagirdləri qruplara bölən müəllim onlara iş
vərəqləri payladı, qruplara adlar verildi.
I qrup "Şirvan", II qrup "Şuşa", III qrup
"Gəncə", IV qrup "Kəpəz" adlandırıldı.
Paylanmış vərəqlərə aşağıdakı məzmunda
tapşırıqlar yazılmışdı:
I vərəq. Heyvanlara adlar verin.
II vərəq. Elə gül adları seçin ki, onlar həm də
insan adları olsun.
III vərəq. Hansı sözlər böyük hərflə yazılır,
hansı kiçik hərflə?
Şəhər, salyan, oğlan, Xəzər, çay, Araz, kür,
arif, bulaq, balakən, rayon, ölkə, türkiyə,
inək, qaşqa, pişik.
Qrupların təqdimatından sonra müzakirələr
başlandı.
Hər qrupun nümayəndəsi iş vərəqlərini təqdim
etdi. Suallar cavablandırılıb müzakirə olundu,
uşaqlara suallar verildi.
- Hansı söz yerindən asılı olmayaraq həmişə
böyük hərflə yazılır?
A) Azad
B) Bayram
C) Babək
Tapşırığa aydınlıq gətirmək üçün sual verildi:
- Uşaqlar, azad sözü necə yazılır?
- İnsan adı kimi olanda böyük, azad olmaq
mənasında işlənəndə kiçik hərflə yazılır.
Azad qapını döydü.
Hər insan azad yaşamaq istəyir, - cümlələri
üzrə iş başa çatandan sonra Bayram və Babək
sözlərinin böyük hərflə yazıldığı aşkara
çıxarıldı.
Şagirdlər cavab verdilər ki, bayram sözü həm
böyük, həm də kiçik hərflə yazılır. İnsan adı
böyük hərflə yazılır. Bayram günləri olanda isə
kiçik hərflə yazılır.
Müəllimin: - Hansı bayramlar var, sualına cavab
olaraq, 8 Mart Beynəlxalq Qadınlar Günü,
Respublika Günü, Ramazan bayramları sadalandı.
Babək sözü həmişə böyük yazılır, çünki addır, -
cavabını alan müəllim dedi:
- Babək qəhrəman olub. 812-ci ildən ərəblərə
qarşı vuruşub, 837-ci ildə onu edam etdilər.
İllər keçsə də xalqımız Babəki unutmur.
Qəhrəmanlar daim yaşayırlar. Ümummilli liderimiz
Heydər Əliyevin dediyi kimi: Vətən, torpaq
yolunda özünü qurban verənlərin xatirəsi
qəlbimizdə daim yaşayacaq, onların şücaəti
Azərbaycan xalqının tarixinə qızıl hərflərlə
yazılacaqdır.
Sonrakı test üzrə üç söz vardı. İkincilər
Türkiyə, Qərənfil, Fatma sözlərinin düzgün
yazılışını tapmalı idilər.
Müəllim şagirdlərə xatırlatdı ki, Türkiyə
bizimlə dost, qardaş bir dövlətdir. Biz bir
millət, iki dövlətik. Şagirdlərdən biri:
Bir millətik, iki dövlət,
Eyni arzu, eyni niyyət.
Hər ikisi Cümhuriyyət
Azərbaycan-Türkiyə.
Bir ananın iki oğlu,
Bir ananın iki qolu,
O da ulu, bu da ulu
Azərbaycan-Türkiyə,
- bəndlərini söylədi.
Müəllimin sorğusuna şagirdlər cavab verdilər ki,
qərənfil həm gül, həm də insan adıdır.
Yasəmən Bayramova məlumat verdi: - Uşaqlar,
qərənfilə həm də şəhid gülü deyirlər. 1990-cı
ildə sovet qoşunları çoxlu azərbaycanlı şəhid
etdilər. Xalqımız onların şəhid olduqları, dəfn
edildikləri yerə çoxlu qərənfillər qoyurlar.
Dərsin maraqlı məqamlarından biri oyun idi.
Müəllim lövhədən misallar yazılmış plakat asdı.
Şagirdlərə bildirdi ki, bu oyun zamanı həm
riyazi qabiliyyətiniz inkişaf edəcək, həm də
işğal olunmuş rayon adları, bayram adları qeyd
olunacaq.
1) 50-20-21=9
Ş.: - 9 May Qələbə bayramıdır.
2) 40-30-2=8
Ş.: - 8 Mart Beynəlxalq Qadınlar Günüdür.
Ş.: - 8 may 1992-ci il Şuşanın işğal olunduğu
gündür.
3) 100-50-32=18
Ş.: - 18
may Laçın rayonunun işğal olunduğu gündür.
Ş.: - 18 oktyabr Dövlət Müstəqilliyi Günüdür.
4) 30-0-15=15
Ş.: - 15 iyun Milli Qurtuluş Günüdür.
Ş.: - 15 sentyabr Bilik Günüdür.
5) 14+10-3=21
Ş.: - 21 mart Novruz bayramı günüdür.
Cavablardan razı qaldığını bildirən müəllim
mövzu ilə bağlı ümumiləşdirmə apardı:
- Uşaqlar, biz bu gün ad bildirən bəzi sözlərin
böyük yazılmasını öyrəndik. Yerindən asılı
olmayaraq adlar, soyadlar, yer adları, su
mənbələrinin adları böyük hərflə yazılır. Bunlar
xüsusi isimlərdir.
Sadəcə təsvirini verdiyimiz dərsin təlimi
nəticələri növbəti dərsdə şagird cavablarında,
yerinə yetirilmiş çalışmada özünü göstərdi.
Statistik faktlar mövzunu şagirdlərin 95
faizinin yaxşı mənimsədiyini təsdiq etdi.
Elman ƏBDÜLOV |
